Тақвими рӯз: Аз мавлуди Аҳмадзода то Рӯзи ҷаҳонии виолончел

Имрӯз инҳо зодрӯз доранд:

Юсуфҷон АҲМАДЗОДА (1947), 75-солагии зодрӯзи адиб, тарҷумон, дорандаи ордени «Шараф».

Шакар БОБОМУРОДОВ (1942), 80-солагии зодрӯзи олими соҳаи филология.

Наҷминиссо НАСРУЛЛОЕВА (1927), 95-солагии зодрӯзи олими соҳаи педагогика.

Мунира НАВРӮЗБЕКОВА (1967), 55-солагии зодрӯзи олими соҳаи педагогика.

Аз мусаҳҳеҳӣ то муҳаррири хурду муҳаррири калон

Шоир, нависанда, тарҷумон, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон (1980), узви Иттифоқи журналистони Тоҷикистон (2000) Юсуфҷон Аҳмадзода 29-уми декабри соли 1947 дар ҷамоати деҳоти Пӯлодони шаҳри Конибодом таваллуд ёфтааст. Соли 1965, баъди хатми мактаби миёнаи зодгоҳаш таҳсилро дар факултаи филологияи тоҷики Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленин идома дода, ҳамзамон, дар нашриёти «Ирфон» машғули кори ноширӣ будааст. Дар тӯли чилу ҳафт соли заҳмат аз дараҷаи мусаҳҳеҳӣ то мақоми муҳаррири хурду муҳаррири калон, мудири шуъба ва ҷонишини раиси нашриёти «Адиб» камол ёфтааст. Ҳоло муовини раиси нашриёти «Адабиёти бачагон» аст. Ҳамчун шоир ва нависандаи кӯдакону калонсолон шинохта шуда, суруду таронаҳо ва ғазалу рубоӣ мегӯяд.

Нахустин маҷмӯаи ашъораш «Туҳфаҳо» соли 1978 чоп шудааст. Минбаъда шеъру достон ва қиссаву афсонаҳои ӯ дар авроқи маҷмӯаҳои «Мурғобӣ, чӣ мекобӣ?!» (1981), «Хурсандӣ» (1982), «Ҳулбӯ» (1987) «Садсола шав-е, дурроҷ!» (1989), «Панҷоҳ барг» (1996), «Марзи баланд» (1997), «Оинаи дидор» (1999), «Мӯрчае дона ёфт…» (2003), «Абри сафед» (2003), «Хумори ишқ» (2004), «Наҷвои хӯшаҳо» (2007), «Дар хаймаи Хайём» (2011), «Хурӯсаки тоҷбасар», «Офтоби сарам», «Ситорачаҳои барфӣ» (2013) мунташир гардидаанд. Соли 2001 қисми якуми романи таърихии ӯ «Ҳафт рӯъё», соли 2010 романи «Ишқи духтари кулаҳпӯш»-аш ба нашр расидааст. Баробари таълифи асарҳои манзуму мансур, дар тарҷумаи осори адибони маъруфи ҷаҳон — Бародарон Гримм, И. Бунин, Ҳ. К. Андерсен, В. Ҳауфф, К. Чуковский, С. Маршак, П. Муъмин, А. Барто, В. Бубнис, А. Валтон, Л. Тудев ва дигарон саҳм гирифтааст.

Бо мукофотҳои Ордени «Шараф» (2002), Нишони фахрии «Аълочии матбуоти Тоҷикистон» (1999) ва Нишони фахрии «Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон» (2011) қадрдонӣ шудааст.

29-уми декабр дар таърих:

— Рӯзи байналмилалии виолончел ё ҷашни ғайрирасмии навозандагон ва дӯстдорони мусиқӣ ҳамасола 29-уми декабр ҷашн гирифта мешавад. Санаи баргузории ин ҷашни мусиқӣ зодрӯзи виолончели барҷастаи каталонӣ, дирижёр, оҳангсоз ва ходими ҷамъиятии мусиқӣ Пабло Касалс (испанӣ: Pablo Casals, 1876-1973) мебошад.

Пабло Касалс, ки бо номи Пау Касалс низ маъруф аст, яке аз беҳтарин виолончелистҳои ҳама давру замон ва аввалин машҳуркунандаи виолончел ҳамчун асбоби яккахонӣ маҳсуб мешавад. Дар синни чорсолагӣ бо роҳбарии падараш ба навохтани скрипка, фортепиано ва най шуруъ кард. Ӯ ҳангоми таҳсил дар Мактаби мусиқии Барселона виолончелро аз худ кардааст.

Ба ғайр аз фаъолияти консертӣ Касалс аввалин оркестри симфониро дар Барселона ташкил кард (ва ба он то соли 1936 роҳбарӣ мекард), Ҷамъияти мусиқии коргарон (ба он солҳои 1924-1936 роҳбарӣ мекард), маҷаллаи мусиқӣ ва консертҳои якшанбе барои меҳнаткашони Каталонияро роҳбарӣ мекард. Пас аз ҷанги шаҳрвандӣ (1936-1939) дар Испания, ки дар давоми он ба ҷумҳурихоҳон фаъолона кумак кард, навозанда аз кишвар муҳоҷират кард. Аз соли 1956 дар Сан-Хуан (Пуэрто-Рико) зиндагӣ карда, дар он ҷо оркестри симфонӣ ва консерватория таъсис додааст. Ва инчунин ҳамчун яке аз созмондиҳандагони фестивалҳо дар Прада ва Сан-Хуан амал мекард.

Ораторияи «Охир», «Гимни Созмони Милали Муттаҳид», инчунин бо номи «Гимни сулҳ» барои оркестр, симфонӣ, хорӣ, камеравӣ-инструменталӣ ва дигар асарҳои бастакор Касалс ба Перу тааллуқ дорад. Мардуми каталонии «Суруди парандагон» дар транскрипсияи худ барои виолончел ва сабти Бах барои виолончел шуҳрати бештар касб кардааст. Вай якка, дар ансамблҳо ва бо ҳамроҳии оркестр баромад кард.

Яке аз бузургтарин сарояндаҳои виолончел дар асри 20 Касалс ба маънои маъмули ин калима мактабе эҷод накардааст, аммо саҳми ӯ ҳам дар амалияи иҷро ва ҳам дар фарҳанги мусиқии ҷаҳонӣ бебаҳо аст. Садоқат ба идеалҳои ахлоқӣ, мавқеи оштинопазири ахлоқии Касалс барои бисёриҳо дар лаҳзаҳои буҳронии таърихи асри 20 намуна ва роҳнамо буданд. Ба нишони эътироз ба муқобили дахолат ба фашизм дар як қатор мамлакатҳои Ғарб мусиқачӣ аз фаъолияти васеи консертӣ даст кашид. Сарвазири Фаронса Ж-Бидо соли 1945 ордени Легиони Фахриро ба Касалс супурда, гуфта буд: «Шумо яке аз садоҳои виҷдони ҷаҳон мебошед».

Соли 1958 ба Ҷоизаи сулҳи Нобел пешбарӣ шуда, бо медали «Барои озодӣ» (ИМА, 1963), Салиби бузурги ордени «Нишони шоиста» (Фаронса, 1971) ва дигар мукофотҳо сарфароз гардидааст. Дар Сан-Хуан фестивали Касалс баргузор мешавад ва осорхонааш ҷойгир аст. Аз соли 1957 инчониб дар мамлакатҳои гуногун мусобиқаҳои байналхалқии ба номи Касалс гузаронида мешаванд.

Виолончел асбоби мусиқии камондори регистри бас ва тенор буда, аз ҷиҳати сохт ба скрипка шабоҳат дорад, вале хеле калонтар аст. Виолончел дар даст не, балки амудӣ гузошта мешавад. Ин асбоби мусиқӣ аз нимаи аввали асри 16 маълум аст.

Виолончел имкониятҳои васеи ифоданокӣ ва техникаи бойи иҷрокуниро дорад, бинобар ин, ҳам ҳамчун асбоби яккахонӣ истифода мешавад ва ҳам дар айни замон узви ҳатмии оркестри симфонӣ ва ансамбли торҳо мебошад. Гумон меравад, ки ҳузури он ҳангоми зарурати таъкид кардани фоҷиа ё лирикаи лаҳза зарур аст.

Машҳуртарин сонатаҳои виолончел ва фортепианоро Бетховен, Менделсон, Брамс, Рахманинов, Шостакович, Прокофев, Пуленс ва Бриттен навиштаанд.

Имрӯз навозандагони касбӣ метавонанд Рӯзи байналмилалии виолончелро бо омӯхтани порчаи нав, навохтани ин асбоб барои омма, мулоқот бо виолончелони дигар ё дарс додан ба дӯсте, ки кайҳо боз навохтани асбобро омӯхтан мехост, ҷашн бигиранд. Хуб, агар шумо танҳо садои виолончелро дӯст доред, сабтҳои навозандаи дӯстдоштаи худро гӯш кунед, иҷрогарони навро кашф намоед ё ба консерт равед.

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube