آیا حکومت «تلکا»را فروخته است؟

«حکومت «تلکا»را فروخت». این سر و صدایست که هفته اخیر در سرخط رسانه‌های کشور و مورد بحث کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت. آیا واقعاً، حکومت «تلکا»را فروخت؟ به این سؤال در این مطلب پاسخ جستیم.

 سخن دوخوره یوی بین

 احتمال فوروختن «تلکا» به چین از یک سخنرانی دوخوره سفیر سابق چین یوی بین در مرکز تحقیقات استراتژی تاجیکستان سر زد.

 بین گفت که کشورش با سرمایه‌گذاری بیش از از نیم‌میلیارد دلاره شرکت آلومینیوم تاجیک“تلکا”را بازسازی و عملاً به یک کارخانه جدید مدرن و مالکیت مشترک دو طرف تبدل خواهد داد.

 در این ملاقات همچنین یوی بین به اختیار چین گذشتن معادن تاجیکستان‌را حمایت کرد و آن‌را “همکاری به منفعت طرفین” عنوان کرد.

 این دیپلومات چینی در ادامه‌ صحبتش آینده “تلکا”را همچون یک کارخانه مشترک چین و تاجیکستان معنی‌داد کرد. “به نظر من، کارخانه مشترک به منفعت هر دو جانب خواهد بود، هم از لحاظ تأسیس جاهای جدید کاری، هم سرعت و وسعت دادن فعالیت آن، فروش محصولات و نهایت درآمدن ‌اندازها به بوجه دولت تاجیکستان. یعنی، در این طرح نه تنها چین، بلکه تاجیکستان نیز سود به دست می‌آرد. ”-گفت یوی بین.

 ولی طی سخنرانی بین معلوم نشد که تقسیم سهمیه‌های دو جانب چگونه صورت خواهد گرفت و نظارت“تلکا”به دست چین خواهد گذشت یا در دست تاجیکستان باقی خواهد ماند؟

 این سخنان یوی بین کارشناسان و مردم کشوررا بی‌طرف نگذاشت. کاربران شبکه‌های اجتماعی به چین فروختن بزرگترین کارخانه صناعتی کشوررا محکوم کردند.

 چرا مردم به بین باور کردند؟ زیرا قبلاً شایعات بود که ممکن است چین بر عوض قرض بیش از نیم‌میلیارد دلاری خود آلومینیوم بگیرد یا از فروش این محصولات بدهی‌اش عودت شود. دیگر این که سالهای آخر به اختیار چین گذشتة کارخانه‌های تولیدی تاجیکستان به حکم عنعنه‌ درآمد.

 کارشناس: چین هست که 4 تُن طلا می‌گیریم

 امید دولت‌اف، مسئول ریاست مسائل ساحوی مرکز تجقیقات استراتژی تاجیکستان به اختیار چین دادن معادن‌را مثبت ارزیابی کرد.

«هرچند معادن طلای تاجیکستان در زمان اتحاد شوروی  کشف شده‌اند، آن زمان سالانه حدود 500 کیلو طلا استخراج می‌شد و بس. محض با کمک مالی چین فعلاً تاجیکستان در یک سال تا 4 تُن طلا استخراج می‌کند»،-گفت نامبرده به رادیو آزادی.

 در مورد «تلکا» باشد دولت‌اف می‌گوید: “مسلم است که چین تولیدات برای محیط زیست مضررا از کشور خود بیرون می‌آورد. شرکت‌های چینی به مقدار زیاد آلومینیوم نیاز دارند و به این خاطر بازسازی شرکت“تلکا”را سرمایه‌گذاری می‌کنند. منبعد، شرکت‌های چینی با فروش آلومینیوم تاجیک در بازار جهانی مبلغ مصرف کرده خودرا بازپس خواهند گرفت ”.

 کارشناسان و کاربران شبکه‌های اجتماعی‌را اساساً ناشفاف بودن جزئیات شرطنامه با چین نگران کرده است. 

 اظهارات یوی بین در حالی صدا داد که مقامات تاجیکستان خرج 545 میلیون دلار شرکت چینی «سمیس»را تنها “تجدید به خاطر کاهش خراجات و افزایش درآمد“تلکا”می‌نامند.

«تلکا»را نفروخته‌اند

 پس از سروصداهای زیاد در فضای اینترنت یک منبع رسمی از شرکت «تلکا» جزئیات سازشنامه امضاشده با چین را به «Sputniк» شرح داد و فروخته شدن شرکت‌را کاملاً رد کرد. 

 بنا به اطلاع منبع، سازشنامه میان“تلکا”و «CMEC» (China Machinery Engineering Corporation)، یک شرکت دولتی چینی ماه آوریل سال روان به امضا رسید.

 بر اساس این شرطنامه شرکت چینی برای مدرنیزه کردن شرکت آلومینیوم تاجیکستان 545 میلیون دلار اختصاص خواهد داد. 

 منبع می‌گوید که یوی بین از جزئیات سازشنامه آگاه نیست، بنابر این، در سخنرانی‌اش به اشتباه راه داد.

  یک کارشناسی که از گفتن نامش خودداری می‌کند فروش“تلکا”را مضحکه خواند.

«تصور بکنید که طی 70 سال آخر قیمت یک تن آلومینیوم در بازار جهانی از 10 هزار به 1 هزار و 750 دلار روزهای ما پایان آمد. از سوی دیگر، طی سالهای اخیر ابرشرکتی، نظیر“روسل” روسیه در سراسر جهان در 6 کارخانه آلومینیوم خودرا محکم کرد. حتی“China aluminium” چین کار یک کارخانه‌اش‌را که سالانه 10 میلیون تُن تولیدات داشت، قطع نمود. اکنون خود بگویید که“تلکا”را که 45 سال پیش با تکنولوژی زمان اتحاد شوروی ساخته شده که خواهد خرید؟ بالاخره چینی‌ها نادان نیستند که عمداً برای یک کار الکی مبلغ‌گذاری بکنند»، افزود کارشناس.

 اما نماینده رسمی «تلکا» پس از مدرنیزه شدن از آینده شرکتش اظهار خوش‌بینی می‌کند.

 به هر حال تاجیکستان هنوز «تلکا»را نمی‌خواهد بفروشد و این خوشحال‌کننده می‌باشد که چنین یک کارخانه بانفوذ مال کشور باقی می‌ماند…

  بحث‌های «تلکا»

 «تلکا» یا شرکت آلومینیوم تاجیک بزرگترین شرکت صناعتی یا به اصطلاح مقامات، “کارت شناسایی صناعت تاجیکستان” است که تا زمان بحران آلومینیوم آن‌را بزرگترین منبع واردات اسعار به اقتصاد تاجیکستان نیز می‌خواندند. قبلاً 45 درصد درآمد بودجه کشور از حساب این کارخانه بانفوذ بود.

 سالهای آخر «تلکا» بیشتر مورد انتقاد حکومت و مطبوعات قرار می‌گیرد. کارشناسان بارها فعالیت این شرکت‌را ناشفاف ارزیابی کرده‌اند.

 تاجیک‌شناس غربی ایدورد لیمان در گزارشی با نام «کشورهای دوره گذرش در سال 2018» نوشت، «تلکا به شرکت‌هایی تعلق دارد که در جزیره‌های ورجین بریتانیا ثبت شده‌اند. به جای آن که درآمد «تلکا» دوباره به بوجه وارد کرده شود، آن همچون منبع پول برای مخارج شخصی مقامات بلندپایه استفاده برده می‌شود».

 دیگر سبب انتقاد «تلکا» نرخ باامتیاز استفاده نیروی برق است که در مقایسه با خرج کارخانه‌های دیگر تولیدی و هم ساکنان خیلی ناچیز است. با وجود این از شرکت «برق تاجیک» بدهکار می‌باشد. بنابر این، قبلاً چندین بار نیز پیشنهاد فروختن شرکت به میان آمده بود.

 «شرکت آلومینیوم تاجیک”در ردیف نیروگاه‌های برق-آبی «نارک» و «راغون» از سال 2009 به این سو مالکیت استثنایی دولت تاجیکستان به حساب می‌رود که این تمام زمینه‌ها برای خصوصی و یا فروش سهمیه‌های آن به شرکت و کشورهای خارجی‌را از میان می‌برد.

 عادل ناظر، «تاجیکستان»

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube