سفر سراج‌الدین مهر‌الدین به ایران: آغاز مرحله بهبود روابط؟

آخر هفته گذشته وزیر امور خارجی تاجیکستان در تهران با مقامات بلندپایه ایران دیدار و گفتگو کرد. سراج‌الدین مهر‌الدین با دعوت رسمی و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجی ایران به این کشور سفر کرده است.

 چنین به نظر می‌رسد که پس از سردی روابط و تنشها میان تاجیکستان و ایران در چهار سال اخیر دیدار سراج‌الدین مهر‌الدین با حسن روحانی و محمدجواد ظریف، پریزدنت و وزیر امور خارجی ایران یک قدم جدی در راه بهبود روابط خواهد بود.

به گزارش رسمی سامانه وزارت امور خارجی تاجیکستان، سراج‌الدین مهر‌الدین ضمن دیدار با مقامات بلندپایه ایران مسائل مربوط به گسترش روابط دوجانبه سیاسی، تجارتی، اقتصادی و فرهنگی میان دو کشوررا مطرح کرده است. همچنین، در ملاقات به تحکیم همکاری‌های بین پارلمانی و فعالیت کمیسیون مشترَک همکاری‌های تجارتی، اقتصادی، تکنیکی و فرهنگی تاجیکستان و ایران تأکید شده است.

در گزارش‌های رسمی روشن نیست که هدف اصلی سفر وزیر امور خارجی تاجیکستان به ایران چه بوده و آیا این دیدار تلاش برای بهبود روابط میان این دو کشور عنوان می‌شود؟

 توسعه همکاری‌های اقتصادی

 به اطلاع وزارت امور خارجی تاجیکستان، روز 31 می سراج‌الدین مهر‌الدین با وزیر نیروی ایران و رئیس جانب ایرانی کمیسیون مشترَک همکاری‌های تجارتی، اقتصادی، تکنیکی و فرهنگی تاجیکستان و ایران رضا اردکانیان موضوع روابط تجارتی و اقتصادی‌را بررسی کرده است.

طی ده سال اخیر با سرمایه ایران در تاجیکستان نیروگاه برق آبی “سنگتوده-2” و نقب “استقلال” بنیاد گردید. ولی با وجود ظرفیت و توان موجوده میان این دو کشور همکاریها در این زمینه تقریباً متوقف شده‌اند.

منابع رسمی تاجیکستان در مورد جزئیات سفر سراج‌الدین مهر‌الدین به ایران و بررسی طرح‌های مشخص اقتصادی و تجارتی خبری منتشر نکرده‌ند.

این در حالیست که دفتر مطبوعاتی رئیس جمهور ایران از درخواست وزیر امور خارجی ایران در مورد استفاده بندر چابهار ایران از جانب تاجیکستان و رشد همکاریها در حوزه انرژتیک اطلاع داده است.

نورعلی دولت، کارشناس مسائل سیاسی می‌گوید، برای تاجیکستان که به دریا راه مستقیم ندارد، پیشنهاد استفاده از بندر چابهار ایران برای ترانزیت مال و مواد خیلی مهم و مفید خواهد بود.

هرچند این مسیر برای انتقال مال و مواد تاجیکستان نزدیک و ارزان ارزیابی می‌شود، ولی با توجه به مشکل ترانزیت ماشین‌های باربر تاجیکستان از طریق راههای ترکمنستان راه به ایران طولانی و پُرخرج شده است.

حالا ماشین‌های باربر تاجیکستان از مسیر قزاقستان-دریای خزر-آذربایجان استفاده می‌کنند، حدود 1000 کیلومتر طولانی‌تر بوده و مخارج بیشتر دارد.

راه دیگر کوتاه از تاجیکستان به ایران از طریق هرات افغانستان است، ولی این راه خطرناک و برای بارکشانی نامساعد است.

به اعتقاد این کارشناس، نشانه دیگر بهبود روابط تاجیکستان با ایران پس از توقف چندماهه دوباره برقرار شدن پروازهای مستقیم میان این دو کشور است.

مقامات آژانش هواپیمایی مدنی تاجیکستان چندی قبل به شرکت «وارش ایرلنز» ایران اجازه داده‌اند، تا در خط‌سیر مشهد-دوشنبه، پرواز انجام دهد.

ضمناً، بعد قطع پروازهای شرکت «آسمان‌ایر» ایران در خط‌سیر دوشنبه-مشهد و به مشکل مالی رو به رو شدن شرکت «تاجیک‌ایر» از تاجیکستان، دیگر یگان پرواز به سمت ایران انجام نمی‌شد و این هم کار و خرج مسافران‌را زیاد کرده بود.

نورعلی دولت تأکید کرد که بهبود مناسبات به نفع تاجیکستان و ایران است. ایران حالا به تحریم‌های شدید آمریکا و متحدانش روبرو شده و تقریباً انزوای بین‌المللی قرار دارد. از این لحاظ، به گسترش همکاریها با کشورهایی چون تاجیکستان نیاز دارد.

ملاقات هیئتها در وزارت امور خارجه ایران

به نوبه خود، تاجیکستان در رشد و توسعه اقتصادی کشور به خدمات فنی و مهندسی و سرمایه ایران احتیاج دارد. به ‌اندیشه نورعلی دولت، این عوامل می‌توانند به گرم شدن مناسبات و توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف میان تاجیکستان و ایران باعث شود.

 نشانه‌هایی از بهبود روابط تاجیکستان و ایران

در حالی که در زمان حکومت محمود احمدی‌نژاد روابط تاجیکستان و ایران خوب و همکاریها در حال توسعه بودند، پس از به قدرت رسیدن حسن روحانی میزان این همکاریها تا اندازه‌ای کاهش یافتند.

اما در ماه دسامبر سال 2015 پس از شرکت محی‌الدین کبیری، رئیس حزب ممنوع نهضت اسلامی تاجیکستان در یک کنفرانسی در ایران روابط میان این دو کشور سرد شد. مقامات تاجیکستان ابراز داشتند که حزب نهضت در این کشور حزب تروریستی اعلام شده‌است و ایران از رهبر حزب خوش استقبال می‌کند.

دیدار سراج‌الدین مهر‌الدین با رضا اردکانیان، وزیر نیروی کار ایران

همچنین، از طریق پخش نوارها توسط تلویزیون دولتی جانب تاجیکستان ایران‌را در طرح‌ریزی قتل چهره‌های شناخته کشور در زمان جنگ داخلی در دهه 1990 متهم کرد. اما ایران این اعدارا رد کرد.

ایران به نوبت خود دعوا داشت که میلیونها دلار پول صاحبکار ایرانی بابک زنجانی به تاجیکستان وارد شده و حالا سرنوشت این مبالغ معلوم نیست.

از سوی دیگر، مقامات ایران در بد شدن روابط با تاجیکستان “کشور سوم”را متهم می‌کنند که منظورشان عربستان سعودی است، یکی از رقیبان اساسی ایران در خاور میانه‌ محسوب می‌یابد. ولی در سال جاری نشانه‌هایی از بهبود روابط تاجیکستان و ایران به چشم می‌خورد.

نخست سفیران ایران و تاجیکستان عوض شدند. نظام‌الدین زاهدی، معاون اول وزیر امور خارجی تاجیکستان در ماه آوریل سفیر این کشور در تهران تعیین شد. در ماه مارس محمدتقی صابری به جای خجت‌اله فغانی سفیر ایران در تاجیکستان تعیین گردید.

نهایت، سفر وزیر امور خارجی تاجیکستان به ایران و ملاقاتش با مقامات این کشور بیانگر آن است که ظاهراً هر دو کشور به مرحله بازبینی روابط و بهبود مناسبات وارد می‌شوند.

سراج‌الدین مهر‌الدین ضمن اشاره‌ به نشانه‌های بهبود روابط تاجیکستان با ایران ابراز امیدواری کرد که در سال جاری بنا به دعوت تاجیکستان حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در نشست تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا در دوشنبه شرکت کند.

نکته مهم دیگر در راستای تلاشها برای بهبود روابط این است که خبرگزاری نیمه‌رسمی فارس ایران مصاحبه‌ای‌را با محی‌الدین کبیری، رهبر حزب ممنوع نهضت اسلامی از صفحه‌اش گرفته است. مصاحبه مفصل با کبیری روز 1 ژوئن در سامانه این خبرگزاری منتشر شده، در پی دیدار سراج‌الدین مهر‌الدین، وزیر امور خارجی تاجیکستان با پریزدنت و وزیر امور خارجی ایران به جای لینک مصاحبه کبیری اعلام “خبر مورد نظر شما دریافت نشد” پیدا شده است.

 مردان محمد، “تاجیکستان”

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube