مصاحبه با راهبر نمایندگی صندوق کاندرت ادینور در افغانستان

 تا انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان دو روز باقی مانده است. روز شنبه، در حالی که 47% خاک افغانستان زیر تصرف “طالبان” قرار دارد، انتخابات در این کشور برگزار می‌گردد.

 “طالبان” مخالف برگزاری انتخابات، آمریکا جانبدار ملاقات با طالبان و موقوف گذاشتن انتخابات می‌باشند. مصاحبه شریف همدمپور با خانم ایلینار زینا، راهبر نمایندگی صندوق کاندرت ادینور در افغانستان پیشنهاد می‌گردد.

-خانم ایلینار، در آستانه برگزاری انتخابات، افغانستان در کدام وضع قرار دارد؟

-وضع سیاسی و امنیت در افغانستان روز به روز سنگین‌تر می‌شود. انتخابات در شرایطی برگزار می‌گردد که مردم از حکومت کناره‌گیری می‌کنند، مخالفین و “طالبان” فشار بیشتر سر حکومت می‌آرند.

-در چنین وضعیت برگزاری انتخابات امکان‌پذیر است؟

-باید برگزار گردد.

-چند نفر دعوای کرسی رئیس جمهوری دارند؟

-در حال حاضر 18 نفر به ثبت نام شده‌اند. احتمال تا روز برگزاری انتخابات تعداد آنها کم بشود. نامزدهای اساسی رئیس جمهور حاضره اشرف غنی و دکتر عبدالله‌ عبدالله‌ هستند.

-از این دو “طالبان” کدامی را بیشتر جانبداری می‌کند؟

-هیچ کدام‌را. آنها مخالف انتخاباتند و کوشش دارند، به برگزاری آن مانع شوند.

-از دو نفری که ذکر کردید، کدامی امکانات بیشتر پیرزوی دارد؟

-حالا پیش‌بینی کردن دشوار است. اما من فکر می‌کنم که امکانات اشرف غنی بیشتر است.

-نیروهای شمال هنوز هم سرخمند یا مبارزه دارند می‌کنند؟

-در شمال نیروها زیادند و دکتر عبدالله‌ از آنها نمایندگی می‌کند.

— اخیراً در باره پسر احمدشاه مسعود زیاد حرف می‌زنند. او طرفداران دارد؟

 — وی حالا خیلی جوان است. البته، تأثیر او با برکت نام پدرش است.

-ژنرال دوستم از چه کسی طرفداری می‌کند؟

— وی جانبدار دکتر عبدالله‌ست.

-پیروزی نامزدها از جانبداری نیروهای بیرونی وابسته است یا نیروهای داخلی؟

-خیلی‌ها بر آن ‌اندیشه هستند که هر کسی‌را که آمریکا جانبداری می‌کند، پیروز خواهد کرد. چنانکه در انتخابات سال 2014 شده بود. آن زمان اشرف غنی پیروز شد.

-حالا آمریکا چه کسی‌را دستگیری می‌کند؟

-حالا وضعیت چندان روشن نیست. در انتخابات گذشته اشرف غنی را دستگیری کردند و عاقبت پشیمان شدند. حالا آمریکایی‌ها به برگزاری انتخابات علاقمند نیستند. زیرا با “طالبان” سازشنامه نیست، برای آنها نفری لازم است که با طالبان بتواند مذاکره بکند.

-به فکر شما چه کسی می‌تواند با آنها مذاکره برگراز کند؟

-مناسبت غنی با “طالبان” خیلی بد است. اما در افغانستان قوم و گروه‌های خیلی قوی پشتون هستند که با “طالبان” ارتباط دارند و در برگزاری گفت و شنید می‌توانند نقش داشته باشند. مثال آن حامد کرزی است.

-“طالبان” با پاکستان در یک موقع قرار دارند؟

-به فکر من “طالبان” نیروی مستقل هستند. پاکستان به “طالبان” تأثیر دارد، اما کم. می‌خواهد در مناقشات با هندوستان آنهارا استفاده ببرد، اما توجه “طالبان” مشغول مسایل داخلی افغانستان است. یعنی، برخورد منافع نیست. این جا باید کهن‌طالبان و جوان‌طالبان‌را از هم فرق کرد. کهن‌طالبان با پاکستان سخت پیوندند. زیرا یک قسم آنها پاکستانیند. اما جوان‌طالبان از تأثیر پاکستان بدورند.

-بعضی‌ها بر آن نظرند که “طالبان” به مثل جن از کوزه آزادشده هستند. آیا امکان دارد که دوباره این جن را به داخل کوزه بیندازند؟

-این موضوع بسیار مهم است. “طالبان”ی هستند که تنها به خاطر پول سلاح به دست می‌گیرند، طالبان رادیکلی هم هستند که از اطاعت پاکستان بدورند، آنهارا تحت نظارت گرفتن دشوار است. طالبان هدفمند نیز هستند که آنهارا قطر مبلغ‌گذاری می‌کند. تعداد آنها 10 درصد عمومی “طالبان”را تشکیل می‌دهد. برای دیگران در صف “طالبان” بودن، تنها به خاطر مبلغ به دست آوردن و زندگی را به راه ماندن است.

— قطر چه می‌خواهد؟

-قطر می‌خواهد در مذاکرات با “طالبان” شرکت کند و تأثیر‌گذار باشد. این را عربستان صعودی نمی‌خواهد. میان قطر و عربستان صعودی جنگ سرد دارد می‌رود. آنها حتی روابط دیپلماتیک ندارند. قطر موقعیت ایران‌را طرفداری می‌کند. عربستان صعودی می‌خواهد در الریاض دفتر “طالبان”را تاسیس دهد که این فکر برای قطر پسند نیست.

-چه کسی علاقمند است که در افغانستان انتخابات برگزار گردد؟

-قبل از همه، رئیس جمهور اشرف غنی. او می‌خواهد انتخابات برگزار گردد و او پیروز شود. البته، اروپا و آمریکا هم علاقمند به برگزاری انتخاباتند. اما  آمریکا نخست مذاکره با “طالبان”را می‌خواهد، اروپا نخست برگزاری انتخابات‌را.

-پس از برگزاری انتخابات در افغانستان چه چیزی تغییر می‌کند؟

-حکومت تجدید می‌شود، افراد جدید سر قدرت می‌آیند. اما مذاکرات با “طالبان” مثل قبل از انتخابات ادامه‌ می‌یابد.

-می‌خواهید بگویید که هیچ چیز تغییر نمی‌کند؟.

-من خوش‌بین هستم، اما حالا پیشگویی کردن غیرامکان است.

 -در بازار سیاست افغانستان بازیگر نو دولت اسلامی پیدا شد. آن چه نقش خواهد داشت؟

-در مرز پاکستانی افغانستان طرفتاران دایش، علی‌الخصوص در ولوسوالی‌ها زیادند. قسمت زیاد آنها افغانها هستند. دایش با قشر بسیار کم‌بضاعت که سواد و محل کار ندارند، کار می‌برند. می‌گویند که در گروه‌های دولت اسلامی 800 دلار حقوق می‌گیرند. آنهارا اشخاص علی‌حده از قطر و عربستان صعودی مبلغ‌گذاری می‌کنند و به این وسیله می‌خواهند هدف‌های خودرا پیاده کنند.

-تعداد آنها در افغانستان به چه مقدار است؟

-طبع اطاعات از 5 تا 7 هزار.

-در قسمت مرز با تاجیکستان هم هستند؟

-نظرها مختلفند. اما یقیناً در میان آنها شهروندان ازبکستان و تاجیکستان هستند.

-“طالبان” موقع دایش‌‌را جانبداری می‌کند؟

 -نخیر. آنها بین هم مبارزه دارند. همین چیز سبب شده که چین و روسیه با “طالبان” مناسبت برقرار می‌کنند و آنهارا در مبارزه علیه دایش استفاده می‌برند.

-در مرز تاجیکستان قرار داشتن “طالبان” خطر برای کشورهای آسیای مرکزی ایجاد می‌کند؟

-“طالبان” جاه‌طلبی نمی‌کنند. توجه آنها تنها جلب مسائل داخلی افغانستان است.

-سیاست ملی “طالبان” بیشتر به چه کسی نگرانیده شده است: پشتوها یا ملت‌های دیگر؟

-طالبان اصلاً از پشتوها عبارتند.

-ایران از “طالبان” جانبداری می‌کند؟

-ایران با “طالبان” رابطه دارد.

-با روسیه چه؟

-رابطه دارد. آمریکایی‌ها بر آن نظرند که روسها، ایرانی‌ها، چینی‌ها به “طالبان” سلاح می‌دهند. اما من چنین معلومات ندارم.

-هدف “طالبان” چیست؟

-آنها می‌خواهند که در افغانستان امارت اسلامی بسازند و مردم‌را وادار بسازند که طبق شریعت اسلام زندگی بکنند.

-نظر دیگر هم جا داشت: چون در آمریکا ساختن دولت عبارت از ولایات مستقل. امارت یا ولایات مستقل مشکلات افغانستان‌را حل می‌کنند؟

-افکار مختلفند. این مسئله داخلی افغانستان است که دولت متمرکز می‌سازد یا غیرمتمرکز. وظیفه اساسی در بیست سال نزدیک بنیاد انستیتوهای دموکراتیک و ساختار دولتیست.

-چند درصد مردم افغانستان دری‌زبان (تاجیک‌زبان) هستند؟

-بیش از 60 درصد.

-تاجیکان در افغانستان وزن دارند؟

-هستند تاجیکانی که در سیاست و تجارت وزن دارند.

-اگر آمریکا از افغانستان خارج شود، کشورهای غرب نیز خارج می‌شوند. عاقبت آن برای افغانستان چگونه خواهد بود؟

-سیاست در افغانستان دیگر می‌شود. تأثیر چین زیاد می‌گردد.

-هندوستان به افغانستان همکاری مستقیم دارد یا به واسطه چین؟

 — همکاری‌های این دو کشور زیچ و استراتژی هستند.

-روسیه چه؟

-همکاری‌ها با روسیه چندان خوب نیستند. نسل کلان هنوز جنگ روسهارا در افغانستان فراموش نکرده است. نسل جوان بی‌طرف است.

-موقع ایران چطور؟

-ایران به یکباره برآمدن آمریکا از افغانستان علاقمند نیست. می‌خواهد که جریان خارج‌شوی خیلی آهسته باشد.

— ایران در افغانستان توسط تاجیکان موقعیتش‌را استوار می‌سازد یا نیروهای دیگر؟

-به واسطه هزاره‌ها و شیعه‌مذهبان. با تاجیکان رابطه گسترده ندارد.

-تا روز برگزاری انتخابات در افغانستان همگی چند روز باقی مانده است. احتمالیت برگزار نگشتن انتخابات وجود دارد؟

-من هرچند خوش‌بین هستم، پیشگویی کرده نمی‌توانم. کسان دیگر هم نمی‌توانند. در شرایط امروزه در افغانستان همه چیزرا انتظار شدن ممکن است!

 شریف همدمپور

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube