Сохтмони роҳи оҳани «Трансафғон» оғоз мешавад

Сохтмони роҳи оҳани «Трансафғон» оғоз мешавад, ки шабакаи роҳи оҳани Ӯзбекистонро бо шабакаи роҳи оҳани Покистон тавассути Афғонистон мепайвандад.

Ҳанӯз дар моҳи декабри соли гузашта гузориш шуда буд, ки раванди сохтмон баҳори имсол оғоз мешавад. Ин лоиҳаи азимест, ки дар сурати ба амал баровардани он арзиши боркашонӣ байни Осиёи Миёна ва Осиёи Ҷанубӣ хеле кам мешавад. Аммо ин лоиҳа хеле гарон аст ва гузоштани пайроҳаҳо бояд аз роҳи душвор — аз сабаби куҳҳо — манзараи афғон бошад.

Илова бар ин, вазъ дар Афғонистон низ метавонад ба як монеаи муҳим табдил ёбад — ҳукумати ин кишвар то ҳол аз ҷониби ягон давлат эътироф нашудааст ва дар он ҷо амалиёти ҷангӣ идома дорад. Ва ҳол он ки шумораи зиёди давлатҳо ба сохтмони роҳи оҳани трансафғонӣ манфиатдор мебошанд, ки тайёранд пул, ресурсҳо ҷудо кунанд ва бо ҳукумати эътирофнашудаи Афғонистон, ки ҳаракати радикалии Толибон* ташкил кардааст, гуфтушунид кунанд.

Ҷониби молиявии лоиҳа дар поёни соли 2020 — Ӯзбекистон, Покистон ва ҳукумати вақти Афғонистон, ки моҳи августи соли 2021 аз сӯи Толибон суқут дода шуда буд, як муроҷиатномаи муштарак бо дархости кумаки молӣ барои тарҳи роҳи оҳани Мазори Шариф- Кобул-Пешовар (Покистон) имзо гузоштанд. Муроҷиатнома ба бузургтарин ширкатҳои молии байналмилалӣ, аз ҷумла Корпоратсияи молиявии байналмилалии рушд (DFC), Бонки ҷаҳонӣ ва Бонки Осиёии Рушд (БОР) ирсол шудааст.

Хароҷоти сохтмони роҳи оҳан дар ин масир он замон 4,8 миллиард доллар арзёбӣ шуда буд. Ин маблағ мебоист 573 километр роҳи оҳан аз Пешовари Покистон, ки ба шабакаи роҳи оҳани Покистон пайваст аст, тавассути пойтахти Афғонистон то Мазори Шариф бунёд мешуд. Мазори Шариф, дар навбати худ, тавассути гузаргоҳи сарҳадии Ҳайратон бо шабакаи роҳи оҳани Ӯзбекистон пайваст мешавад.

То охири соли 2020 Русия ва Қазоқистон низ хоҳиши ширкат дар бунёди роҳи оҳани «Трансафғон»-ро эълон карданд. Гузашта аз ин, дар Тошканд консорсиуми молиявӣ барои сохтмони роҳи оҳани Мазори Шариф – Кобул – Пешовар таъсис дода шуд, ки ба он намояндагони панҷ кишвар – Русия, Қазоқистон, Ӯзбекистон, Афғонистон ва Покистон шомиланд. Моҳи феврали соли 2021 Ӯзбекистон, Покистон ва Афғонистон харитаи роҳро барои лоиҳа имзо карданд.

Моҳи май бояд асосҳои техникӣ-иқтисодӣ пешниҳод мешуд. Қарор буд, ки сохтмони роҳи оҳани нав дар саросари Афғонистон дар моҳи сентябри соли 2021 оғоз шавад. Аммо ин нақшаҳо бо оғози хуруҷи неруҳои хориҷӣ аз он кишвар халалдор шуданд, ки боиси ҳамлаи сареъи Толибон шуд, ки дар миёнаҳои моҳи август Кобулро ишғол карданд.

Дар авоили моҳи март раиси ҷумҳури Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар ҷараёни сафараш ба Покистон бо мақомоти маҳаллӣ дар мавриди суръат бахшидан ба иҷрои тарҳи роҳи оҳани «Трансафғон» тавофуқ карда буд. «Роҳи оҳани Тирмиз-Мазори Шариф-Кобул-Пешовар ояндаи умумии мост. Вақте ки сохтмони ин масир анҷом мешавад, мо наздиктарин, арзонтарин ва амнтарин долонеро эҷод хоҳем кард, ки Покистонро ба Осиёи Марказӣ ва Ӯзбекистонро ба бандарҳои Карочӣ, Гвадар ва Қосим мепайвандад. Ин роҳи оҳан симои минтақаҳои моро ба куллӣ тағйир медиҳад”,- гуфта буд Мирзиёев.

Бо вуҷуди ин, дар ин ҷо як мушкили нав ба миён омад. 3-юми апрел собиқ нахуствазири Покистон Имрон Хон, ки бо ӯ Мирзиёев дар мавриди оғози ҳарчи зудтар ба сохтмони роҳи оҳан тавассути Афғонистон мувофиқат карда буд, аз мақомаш барканор шуд. Раисиҷумҳури Покистон Ориф Алвӣ ҳамчунин тамоми кобинаи 52-нафара ва мушовирон ва ёварони нахуствазирро барканор кард.

Ҷониби техникии лоиҳа Барои кашидани роҳи оҳани трансафғонистонӣ бунёди 912 иншооти сунъӣ, 18 километр пул ва 7 туннели дарозии умумии зиёда аз 70 километр пешбинӣ шудааст. 27 стансия низ сохта мешавад. Дар назар аст, ки тамоми 537 километр роҳи оҳан тавассути Афғонистон бо калибри русии 1520 мм бунёд шавад. Дар шабакаҳои роҳи оҳани Ӯзбекистон низ ҳамин стандарт истифода мешавад. Дар Покистон ченак 1676 мм аст.

Ӯзбекистон ва дигар кишварҳои Осиёи Марказӣ ба бандарҳои бузурги Покистон дар соҳили баҳри Араб (Карочӣ ва Гвадар) дастрасӣ пайдо карда, барои онҳо роҳи кӯтоҳтарин ва арзонтарин ба бозорҳои Осиёи Ҷанубӣ хоҳанд шуд. Муҳлати интиқоли мол аз Покистон ба Ӯзбекистон аз 35 то 4-5 рӯз кам мешавад. Акнун Ӯзбекистон ба баҳрҳои ҷанубӣ ба воситаи роҳҳои оҳану автомобилие, ки аз хоки Эрон мегузарад, баромад мекунад, ки самаранокии он хеле паст аст.

Моҳи ноябри соли 2010 қитъаи ягонаи роҳи оҳан аз Тирмиз аз тариқи «Пули дӯстӣ» ва гузаргоҳи сарҳадии Хайратон то Мазори Шариф, бузургтарин шаҳри шимоли Афғонистон ба истифода дода шуд — сохтмон моҳи феврали соли ҷорӣ оғоз гардид.

Дарозии ин масир 75 километр буда, сохтмони он 129 миллион долларро ташкил медиҳад, ки аз ҷониби Бонки Осиёии Рушд ҷудо шудааст. Сарфи назар аз вазъияти душвори амниятӣ дар он вақт, роҳро маҳз коргарони ӯзбек сохтанд.

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube