نگاهی به جشن رنگارنگ نوروز در تاجیکستان

نوروز، نخستین مراسم جهانی است که با مشارکت ۱۲ کشور در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شد. ایران، ترکیه، آذربایجان، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، افغانستان و عراق،‌ از جمله کشورهایی هستند که نوروز هر ساله در آن ها گرامی داشته می شود

تاجیکستان در فصل بهار، یکی از مقصدهای نوروز گردی در جهان است که مردمان فرهنگ دوست و پارسی زبانش، به طور ویژه ای به اجرای مراسم نوروز باستانی اقدام کرده و جشنواره های رنگارنگ و جذابی را در شهرهای مختلف این کشور برگزار می کنند

در فصل بهار ۹۶، سرویس گردشگری روزیاتو نگاهی دارد به برنامه ها و آیین های نوروزی تاجیکستانی ها که می تواند شما را با بخشی از فرهنگ و سبک زندگی مردمان دیار تضادهای طبیعی شگفت انگیز و اقلیم طرب و ترانه آشنا کند

بسیاری از نوزادانی که روز ۲۰ یا ۲۱ ماه مارچ (مطابق با اول نوروز) در استان بدخشان تاجیکستان به دنیا می آیند، به دلیل محبوبیت فراوان جشن نوروز در این سرزمین، «نوروز» یا «نوروزشاه» یا «نوروزگل» نام می گیرند

آیین های نوروزی تاجیک ها با سبکی که در ایران برگزار می شود، مقداری تفاوت دارد. در تاجیکستان مراسم سیزده بدر و یا مراسم چهارشنبه سوری وجود ندارد و فقط جشن نوروز در یک یا دو روز تجلیل می شود

نوروز در این کشور به نام «جشن بزرگ»، معروف است. جشن بزرگ نوروز در تاجیکستان به شکل دسته جمعی و در دو سه روز اول خلاصه می شود. همه مردم شهر در محلی به نام نوروزگاه جمع شده و در این مکان، بخصوص روز اول برنامه های مختلف فرهنگی هنری ورزشی برای آنها اجرا می شود

با ما در تاجیکستان گردی امروز همراه باشید. پیش از ادامه بحث، ویدیوی زیر را که اخیرا توسط تلویزیون چین درباره تاجیکستان تهیه شده است مشاهده کنید.

تاجیکستان کجاست؟

تاجیکستان همچون گرجستان و عمان که از جمله کشورهای نزدیک سرزمین ایران هستند،‌ در هیاهوی آنتالیا و دبی گردی، کمتر از آنچه که شایسته این مقصدهای گردشگری جذاب و هیجانی بوده، مورد توجه هموطنان قرار گرفته است. تاجیکستان از جمله مقصدهای نوروز گردی و یکی از قطب های جهانی نوروز به شمار می رود که مردمانش اهمیت بسیار ویژه ای به برنامه های آغاز فصل بهار و پاسداشت آیینی کهن می دهند.

کشوری در آسیای میانه که از جمله کشورهای تازه اسقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی به شمار می رود. این کشور از جنوب با افغانستان، از غرب با ازبکستان و از شمال با قرقیزستان همسایه است. در شرق این سرزمین، جمهوری چین قرار دارد که به همین خاطر، رگه هایی از فرهنگ این اقلیم را در دیار تاجیک ها مشاهده می کنیم.

تاجیکستان یکی از معبرهای راه ابریشم بود و از نظر وسعت، پنجاه و نهمین کشور جهان محسوب می شود. کشوری کوهستانی با طبیعتی زیبا که در ایام نوروز، برای حرفه ای گردها، یکی از مقصدهای جذاب و رنگارنگ و البته ارزان در سرزمین های شمالی ایران به شمار می آید.

تاجکستان، سرزمین تاجیک ها بوده و با مرکزیت دوشنبه، سالیان سال است که رابطه حسنه ای با ایران در ادوار مختلف تاریخ داشته و زبان رسمی آن، فارسی تاجیکی است. در زمان داریوش یکم، این اقلیم بخشی از امپراتوری بزرگ هخامنشی بود و بعد از یورش اسکندر مقدونی، در زمره پادشاهی های سلوکی، یوننی، باختری و کوشانیان قرار گرفت.

تاجیکستان؛ سرزمین طرب و ترانه

مردم و مسئولان حکومتی تاجیکستان مهمان نواز هستند و در ایام نوروز، همه شهرها رنگارنگ و به رنگ طبیعت در می آید و شاهد برگزاری مراسم گوناگون همراه با موسیقی و پخت و تقسیم شیرینی و غذا هستیم. در این ایام، اگر به تاجیکستان سفر کنید، از هر کوی و برزن، آواز ترانه و طرب بلند می شود و مردم، معمولا لبخند به لب دارند.

تاجیک ها،‌ مردمانی خونگرم هستند و بعضی آنها را شاد ترین کشور منطقه قفقاز می دانند و جشن های نوروز هم بر این شادی آفرینی جذاب می افزاید. البته فرهنگ عمومی این کشور به شدت، متاثر از اتحاد جماهیر شوروی سابق بوده و شکاف طبقاتی کمتری در این کشور مشاهده می شود.

البته طبیعت زیبای تاجیکستان نیز بر شادی و سبک زندگی شاد آنان تاثیر بسیاری داشته است. سلسله کوه های بلندی که سرچشمه بیشتر رودخانه های منطقه آسیای مرکزی هستند در کنار دره های زیبا منظر و کشت زارهای پنبه و انگور و باغ های میوه متنوع، بخشی از واقعیت های طبیعتی جذاب این اقلیم شگفت انگیز است.

۹۳ درصد سرزمین تاجیکستان را کوه تشکیل می دهد و بیش از نیمی از این اقلیم زیبا، در بلندی بیشتر از ۳ هزار متر از سطح دریا واقع شده است. در تاجیکستان، بیش از ۶۰۰ رودخانه وجود دارد که هر یک بیش از ۱۰ کیلومتر طول دارند و محوطه یخچال های این اقلیم، حدود ۹ هزار کیلومتر را فرا گرفته است.

تاجیک ها همانطور که عاشق طرب و ترانه و موسیقی و طبیعت گردی هستند، ملتی فرهنگ دوست هستند و بیش از ۱۴۰۰ کتابخانه در این کشور وجود دارد که بزرگ ترین کتابخانه آن که کتابخانه ملی فردوسی است، حدود ۳ میلیون جلد کتاب را در خود جای داده که بخش زیادی از ان را نسخ خطی تشکیل می دهد

آیین های نوروزی تاجیکستانی ها

در ایران، تاجیکستان و افغانستان، برنامه های مخصوص نوروز به طور ویژه مورد اهتمام مردم و دولت ها قرار دارد، به همین خاطر، بسیاری از گردشگران شرق و غرب، ایام نوروز باستانی را برای سفر به این سه کشور در نظر می گیرند تا با جذابیت ها و مراسم خاص این ایام آشنا شوند.

در واقع کارناوالی ثابت از مراسم و سنت ها و آیین ها در این کشورهای نوروز خیز، قابل مشاهده خواهد بود. در تاجیکستان، بیش تر از ایران و افغانستان، نوروز با ضرب آهنگ خاص و شادی راهبری می شود. جشن نوروز برای مردمان این اقلیم، جشن ملی نیاکان بود و از آن به عنوان رمز دوستی و زنده شدن همه موجودات یاد می کنند.

مراسم نوروز در تاجیکستان و بعضی از نقاط آسیای مرکزی به عنوان: “عید سر سال” و یا “عید سال نو” و یا “خیدر یا خیدیر ایام” نیز نام گذاری می شود که اگر به خیابان ها و کوی و برزن سفر کنید، این نام ها را بر روی پلاکارد جشن ها مشاهده خواهید کرد

جالب است که بدانید در سال ۱۹۲۷ میلادی، جشن نوروز در شهر خجند تاجیکستان که یکی از مقصدهای طبیعت گردی در سرزمین طرب و ترانه محسوب می شود، به عنوان نخستین عید مردم اعلام شد. اما تا نیم قرن بعد به دلیل مخالفت رهبران کمونیست، این مراسم و عید به طور مخفی برگزار می گشت و از دهه هفتاد میلادی در قرن بیستم، صورت رسمی به خود گرفت.

ویژه برنامه نوروز در تاجیکستان را در ویدیوی جالب زیر تماشا کنید.

روز نوروز در تاجیکستان بر طبق سال شمار دهقانی (کشاورزی) تاجیکی، از اول ماه حمل و به حساب میلادی ۲۱ یا ۲۲ مارس شروع می شود. البته مراسم نوروز در قسمت های مختلف تاجیکستان همراه با آیین های کهن تاجیکی عجین گردیده و به همین خاطر، اگر مسافر تاجیکستان شدید، حتما فروردین را برای سفر انتخاب کنید تا به مهمانی جشنواره های رنگارنگ نوروزی مردم تاجیک بروید.

همچون ایرانی ها، تاجیکی ها نیز مراسم خانه تکانی را انجام می دهند و همچون ما، نسبت به تمیز کردن کوی و کاشانه اقدام می کنند. خرید لباس نو و آذین بستن کوی و برزن با گل و کاغذهای رنگی و نواختن موسیقی سنتی تاجیکی در شهرها، از جمله مراسم تاجیکی ها در استقبال از بهار و برگزاری جذاب مراسم نوروز باستانی است.

یکی از مراسم خاص تاجیکی ها، مراسم جاروی سرخ رنگ است. برابر رسم دیرینه ای که در میان تاجیکی ها ریشه دوانده، قبل از شروع عید نوروز، بانوی خانه به هنگام طلوع خورشید، دو جاروی سرخ رنگ که در فصل پاییز از کوه جمع آوری کرده است و تا بهار نگهداشته، جلوی درب خانه به حالت ایستاده قرار می دهد.

زیر رنگ سرخ، از نظر تاجیکی ها، نماد نیکی و موفقیت است و برکت را به خانه به ارمغان می آورد. بعد از طلوع خورشید، هر خانواده تاجیکی می کوشد تا هر چه زود تر وسایل خانه و کاشانه را به بیرون آورده و پارچه ای سرخ رنگ به نشانه خوش یمنی سال، بر سردر ورودی آویزان کند و بعدا وسایل را در داخل خانه مرتب کند.

همانطور که گفتیم، یکی از مراسم جذاب تاجیکی ها همچون ایرانی ها، طبخ شیرینی های عید است. در این اقلیم، پختن شیرینی های سنتی و خاص همچنین طبخ غذاهای متنوع، جزء آداب و رسوم این ایام بوده و برگزاری مسابقه‌هایی مانند طناب کشی، مسابقه پرندگانی چون کبک و خروس جنگی، بُزکِشی و ورزش هایی نظیرکشتی محلی نیز در این ایام به شادی حاصل از بهار و جشن طبیعت می‌افزاید.

مراسم حوت

از جمله آیین های خاص ایام نوروز در تاجیکستان، مراسم حوت است. تاجیک ها و به خصوص کشاورزان، قبل از نوروز به برگزاری مراسم متعددی اقدام می کنند که یکی از آنها،‌ مراسم حوت است

حوت آخرین ماه سال بوده و از نظر کشاورزان، زمان کاشت است. تاجیکان از گذشته تا کنون در این ماه برای کشت و کار بهاری آماده شده و به یمن فرا رسیدن زمان کشت و کار و حیات زمین، در سه روز اول ماه حوت پس از افروختن آتش به شادی و سرور در گرد آن پرداخته و موسیقی، سرودخوانی، اجرای نمایش های ملی و مردمی، نقل و روایت اشعار و ضرب المثل های گوناگون را چاشنی این دور هم نشینی و شادی می ساختند

تاجیک ها، حوت به سه دوره مختلف تقسیم بندی می کنند که از آن ۱۷ شبانه روز حوت، ۷ شبانه روز عجوز و ۳ شبانه روز عکس و نحس نامیده می شود. بعد از ۳ روز نحس، حذر کردن از رفتن به سفر و برگزاری جشن های شادی به خصوص مراسم عروسی و پرهیز از چیدن ناخن و کوتاه کردن موی سر،‌ از جمله این مراسم است

مراسم جفت براران

از جمله مراسم جالب تاجیکی ها در ایام نوزو، مراسم جفت براران است که در گذشته پیش از کشت و کار کشاورزان و چند روز قبل از فرا رسیدن نوروز، همراه با آرزوی پر برکت شدن محصولات برگزار می شد. به همین دليل از نوروز به عنوان عيد بهار و آغاز کشت و کار برای کشاورزان نیز نام برده می شود. جفت براران در اکثر مناطق در اواخر ماه حوت (اسفند) برگزار می شد.

در گذشته، زمان کشت و کار را کشاورزان کهنسال تعیین می کردند که در شهر خنگاب تاجیکستان، این افراد را شوگونی می نامیدند و هر دهقان هنگام دشواری و گرفتاری از «شگونی» مدد و مشورت می گرفت

مردم روستاها در: حصار، کولاب و غرم، مراسم جفت براران را تقریبا به یک شکل انجام می داده اند. در این مراسم که با حضور تمامی اعضای خانواده همراه بوده است، دهقانان پس از طبخ پلو، نان فطیر و یا غذای مربوط به این مراسم، ۱۵ تا ۲۰ نفر از کهنسالان را به واسطه برکت وجودشان دعوت می کرده و پس از پذیرایی و تناول از خوراک های پخته شده، از دعای بزرگان مجلس با این مضمون برخوردار می شدند:

«مزید نعمت، زیاده دولت (سعادت، سربلندی و برکت فراوان)، برار کار (به نتیجه رسیدن و سرانجام نیک یافتن کار)، صحت و سلامتی خُرد و کلان (کوچک و بزرگ)، رسد به بابای دهقان، خوش آمدید میهمانان»

مراسم گل گردانی

گل گردانی با نوای بلبل خوانی از جمله دیگر مراسم جذاب نوروز در دیار تاجسکتان است. این مراسم را بایچیچک یا بایچیچک گویی نیز می نامند. مردم تاجیک از زمان‌های قدیم به مناسبت بیداری طبیعت و آغاز شکوفه‌ دهی گل‌ها و درختان به گل گردانی می‌پرداختند

جالب است که بدانید در گذشته وظیفه گل گردانی بر عهده بزرگسالان بود. اما این مراسم اکنون در اکثر محل‌ها توسط بچه‌ها و جوانان انجام می‌شود. اگر این ایام به تاجیکستان به خصوص دوشنبه (پایتخت) آن سفر کنید، بچه های زیادی را مشاهده خواهید کرد که سبد هایی از گل را در کوی و برزن در دست دارند

این مراسم به این صورت اجرا می‌شود که پیش از فرا رسیدن نوروز گل گردان ها و کودکان به دره و کوه و دشت و تپه رفته و از آنجا گل زردک یا سیاهگوش (بایچیچک) می‌چینند. سپس با دسته‌های گل، روستا به روستا می‌گردند و به ساکنان آنها، مژده رسیدن بهار و پایان یافتن زمستان و آغاز کشت و کار بهاری را با اشعاری از جمله اشعار زیر، نوید می‌دهند:

بهار آمد ، بهار آمد به دهقان وقت کار آمد

به دوستان گل قطار آمد بهار نو مبارک باد

سنگ آمد . سنگ آمد پیش بز لنگ آمد

میربچه به جنگ آمد بهار نو مبارک باد

بهار آمد به صد الوان نیمش برف و نیمش باران

که طوطی در قفس نالان بهار نو مبارک باد

بهار آمد به نیک روزی به بارانِ شبان روزی

بچین گل های نوروزی بهار نو مبارک باد

گل آوردیم از آن پایان خبرت می‌کنیم

دهقان بده غله به گل گردان

بهار نو مبارک باد ، بهار نو مبارک باد

ای چیچک بای چیچک

گل گل‌ها بای چیچک

بوی بهار بای چیچک

بای چیچک آمد

لوچک تماشا کن

کیلین چک ای خاله‌ خاندار

هرچه می‌خواهی برار

گفته شده که در شهر «خجند» نیز از ویژگی‌های مراسم بای چیچک این است که کودکان با توجه به افراد خانواده، مضمون ترانه را انتخاب می‌کنند و می‌خوانند. مثلا چنانچه زن و شوهر در انتظار فرزند پسر باشند، این بخش از ترانه را بسیار می‌خوانند

بای چیچک بای چیچک

تخته چه و تخته چه خدا دهد پسرچه

اگر زن و شوهر در انتظار فرزند دختر باشند، کودکان با صدای بلند این بخش از ترانه بای چیچک را می‌سرایند

بای چیچک، بای چیچک

ریکه چه ریکه چه خدا دهد دخترچه

اما برای خانواده‌ای که هنوز فرزندی به دنیا نیاورده‌اند با ذکر نام عروس، ترانه ویژه مراسم بای چیچک را قرائت می‌کنند

بای چیچک، بای چیچک

حبیبه خان کیلین چک

مراسم بای چیچک، نزد هر خانه با توجه به استقبال صاحب‌خانه از کودکان به پایان می‌رسد، یعنی چنانچه صاحبخانه از کودکان پذیرایی مقبول انجام دهد، این بیت را به عنوان قدردانی از لطف صاحبخانه به تکرار می‌سرایند: احمد احمد دادَگی به رحمت (به دهنده تشکر)

ولی اگر صاحبخانه با هر دلیلی در را باز نکند یا از کودکان پذیرایی نکند آنان با صدای آرام می‌خوانند:

اخنه اخنه ندادگی زخنه (ندهنده خسیس)

البته باید گفت جشن بای‌‌چیچک یا گل بهمن روز و یا گل گردانی تاریخ بخصوصی ندارد و وابسته به میل طبیعت است و هرگاه نخستین گل‌های بهمن جوانه بزنند و کودکان این گل‌ها را پیدا کنند، مژد رسیدن بهار در کوی و برزن طنین می‌اندازد

ناگفته نماند که این مراسم در مکان های مختلف با نام های خاص نامیده می شود بطور مثال مردم دره «حصار» و تاجیکان استان «سرخان دریا» ازبکستان این مراسم را با نام «گل‌گردک» برگزار می‌کنند. تاجیکان دره «قشق دریا»، «سمرقند»، دره «زرافشان»، «فرغانه» و غیره هنگام گل‌گردانی (در گویش محلی به «گل بهمن» می‌گویند) گل‌ها را در دست گرفته و این مراسم را تحت عنوان « بای چیچک» یا «بای چیچک گویی» دایر می‌کنند و ساکنان برخی از روستا‌های بالادست دره زرافشان این مراسم را «بای کندک» و «کندکی» نیز می گویند

در برخی محل ها نام بهار نو مبارک باد و گل نوروزی هم معمول است

مراسم سُمَنَک یا سمنو پزان  تا نان تاجیکی

از بهترین غذاهای نوروزی است که از جوانه گندم – که نماد سبز بودن و رویش است – و آرد تهیه می‌شود و یکی از اجزای اصلی سفره‌ هفت‌سین یا خوان نوروزی به‌شمار می‌آید. البته مراسم سمنوپزان در کشورهای افغانستان، ایران، تاجیکستان و ازبکستان مهم‌ترین رسم نوروزی است.

با وجود این، این خوراکی در این کشورها به ‌ندرت در طول سال خورده می‌شود و تنها در نوروز زینت بخش سفره‌های نوروزی است. این غذا در کشورهای دیگر به‌نام‌های سمنی٬ سوملک٬ سومنک و سومولوک هم شناخته می‌شود. اما در تاجیکستان مهمترین خوراکی تاجیکان برای نوروز که در تمام مناطق تاجیکستان عمومیت دارد، سمنو (سمنک یا سملک) است که هنگام پختن آن آوازی هم زمزمه می‌کنند، نواهایی نظیر:

بوی بهار است سُمَنک

آش نَهار است سمنک

از گل گندم سمنک

خوردن مردم سمنک

از ديرباز نوروز را مقدس می دانند و با دعا و نيايش های ويژه که در رسوم گل گردانی، سمنو پزی ، کلوچه پزی دارند به استقبال نوروز می روند و رسيدن بهار را با گل گردانی گل های نرگس ، سياه گوش و گل های بهمن خبر می دهند.

نان تاجيكی اگرچه همواره خوشمزه و پرطرفدار است، اما در ايام نوروز با پيوستن انواع شيرينی های محلی از طعم و جاذبه بيشتری برخوردار می شود. آيين تهيه و پخت «سمنک» يا «سمنو» در همه مناطق اين کشور هنوز هم باقی است و پس از اعلام استقلال به جدول جشن های رسمی عيد نوروز وارد و دوباره احيا شده است.

آیین پخت سمنک تاجیکی ها

آيين پخت سمنک نوروزی که تا به حال بيش تر خاص مردم روستاهای تاجيکستان بود، هم اکنون در ميان ساکنان شهرها نيز اجرا مي شود. سمنک را در تاجيکستان عمدتا زنان می پزند و برای اين کار از قبل در ظروف روباز گندم را به خيس می گذارند و تا زمان سبز شدن دانه های گندم انتظار می کشند.

در روز های آمادگی براي برپايی جشن نوروز شيره اين گندم را با آرد مخلوط کرده به ديگ می ريزند و روی آتش برای پخت می گذارند. پخت سمنک از صبح زود دو روز قبل از عيد آغاز می شود و برای اين که سمنک خيلی دير می پزد، زنان طباخ گرد ديگ جمع شده و تا پخت آن با زدن دف در وصف نوروز ترانه می خوانند.

به عقيده تاجيک ها، در زمان پخت سمنو حاجتمندان می توانند حاجت بگيرند و بيماران نيز شفا يابند و به اين خاطر سمنو به معنی استقبال از بهار و در بين تاجيک ها شفابخش است در مراحل آخر پخت این خوراکی عیدانه زنان با آرزوی نيك به داخل ديگ سمنك هفت دانه سنگ خرد و چهارمغز (گردو) می اندازند.

گفته می شود هنگام توزيع سمنو اين سنگها و گردوها به كاسه هر كسی افتاد، وی به آرزويش خواهد رسید.

 آتش پَرَک

همچون چهارشنبه سوری خودمان است؛ سه گلخن (مشعل) از چوب درخت سرو روشن می کنند و مردم، بخصوص جوانان از بالای شعله آتش پریده و عبارت «سرخی تو از من و زردی من از تو!» زمزمه می کنند و اين گونه کينه و کدورت و غم و درد را از وجود خود بيرون می کنند.

پختن باج

یکی از غذاهای معروف این روزها «باج» نام دارد در این غذا کله و پاچه گوسفند را با گندم پخته و به عنوان خوراکی لذیذ از آن استفاده می کنند.

 پختن چَلبَک

در تاجیکستان، آیین نوروز با نام زن در هم آمیخته است. مراسم «چلپک پزی» مربوط به دوره کشاورزی باستانی این سرزمین است. زنان چلبک دسته جمعی می پزند و آنرا با دیگران تقسيم می کنند، سپس مقداری روغن چلبک را به شاخ گاو می مالند و معتقد هستند این کار به گاو نیرو می دهد.

این رسم حکایت از آن دارد که سرکرده اولینِ فرهنگ کشاورزی، زنان، بشمار آمده و در نوروز به عنوان دورکننده بدی ها و زشتی ها مورد تکریم قرار می گرفتند. بیشتر غذاهای نوروزی در کشور تاجیکستان به دست زنان پخته می شود؛ پختن نان شیرمال، نان راچله، کمانچه و… هنگام روشن کردن آتش دیگ، زنی که در تاجیکی “بی آنون” نامیده می شود، آیاتی از قرآن را می خواند. دختران دم بخت در این روزها به خانه نوعروسان می روند و عروسان به دختران دم بخت، دستمال دست دوز خود را هدیه می دهند.

۷ سین تاجیکی ها

آراستن سفره هفت شین و هفت سین مردم تاجیک در برخی از مناطق به هنگام نوروز به نشانه روشنی و پاکی بر روی یکدیگر آب پاشیده و در خانه ها، دسترخان ها (به معنی سفره در گویش تاجیکی) هفت شین و هفت سین می گستراند.

تاجیکان بر سر سفره هفت سین:

• شمع را به نشانه روشنی و رمز پیروزی نیکی و روشنی بر بدی و تاریکی
• شیر را به نشانه سفیدی، پاکی و سفید بختی در تمام سال
• شیرینی را به نشانه شیرین کامی و عزیز بودن
• شکر را به نشانه شیرینی عمر و زندگی
• شانه را به نشانه زیبایی و رمز عمر با برکت
• سنجد را به نشانه عمر طولانی
• سبزه را به عنوان رمز سلامتی
• سیر را به عنوان رمز صداقت
• سمبوسه به نشان مهمان نوازی و رمز نگهداری حرمت نان و نمک
• سمنو را به عنوان رمزی از نعمت سیری و سرسبزی و برکت
• سپند را به نشانه بهبودی و درمان درد و رمز تندرستی
• سیب را به عنوان رمزی از فراوانی روزی

بر آن قرار می دهند و به انتظار فرا رسیدن نوروز در لحظه موعود می نشینند.

امیدواریم نوروز ۹۶ نیز در همه جای ایران مملو از شادی و دنیایی از رنگ و طرب و ترانه و خوشی باشد

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube