آیا سالی ده عنوان ترجمه برای افغانستان کافی است؟

از یک کتاب‌فروش در شهر کابل، شمار کتاب‌هایی که مترجمان افغان به فارسی دری ترجمه‌ کرده‌اند را پرسیدم. فهرست کوتاهی را در اختیارم گذاشت. وضعیت در دیگر کتاب‌فروشی‌ها هم مشابه بود. رقم کتاب‌هایی که مترجمان افغان در سال جاری به فارسی ترجمه کرده‌اند، بیشتر از ۱۰ عنوان نیست

«نظم جهانی»، «تابوت‌های روئین»، «فرستاده»، «دولت شبکه‌ای» و «۸۸ روز تا قندهار» عناوین کتاب‌هایی است که مترجمان افغان زودتر از همکاران ایرانی خود ترجمه کرده‌اند

در شهر چند میلیونی کابل تعداد مترجمان افغان از شمار انگشتان دست بیشتر نمی‌شود. در بین آن‌ها تنها یک نفر را یافتم که تمام‌وقت به کار ترجمه مشغول است، دیگران گهگاهی دست به قلم می‌شوند.

در افغانستان آثار مترجمان ایرانی تا دل‌تان بخواهد در کتاب‌فروشی‌ها و کتاب‌خانه‌ها پیدا می‌شود؛ اما از مترجمان افغان تقریبا برعکس است

اگر صرفا با اعداد و ارقام به وضعیت ترجمه در افغانستان نگاه شود، انگشتان دو دست برای محاسبه آن کافی است. مترجم کتاب در افغانستان کم است و سطح ترجمه پائین.

سال خوب ترجمه در افغانستان

سنجر سهیل، مترجم کتاب‌های «نظم جهانی» و «۸۸ روز تا قندهار» می‌گوید که سال ۹۵ از سال‌های قبل بمراتب سال بهتری در عرصه ترجمه بوده است و برخلاف سال‌های قبل، چند عنوان کتاب در فاصله نسبتا کمی وارد قفسه‌های کتاب شد

برخی از ناشران کتاب نیز راضی به ‌نظر می‌رسند

شیراحمد سعیدی، مسئول اتحادیه ناشران می‌گوید ترجمه حالا صاحب بازاری در عرصه فروش کتاب شده است. او می‌گوید تاکنون ۸۵۰ عنوان کتاب به زبان‌های پشتو و فارسی دری نشر شده که از این رقم ۵۰ عنوان آن ترجمه است.

او به آینده ترجمه در افغانستان امیدوار است و آن‌ را مثبت ارزیابی می‌کند. البته این را هم می‌گوید که بازار فروش کتاب‌های ترجمه‌ با مشکلاتی روبه‌روست: مترجم و ویراستار کم است و استقبال کمتر.

تکیه به ترجمه در ایران؟

بخش عمده‌ کتاب‌های ترجمه‌شده به فارسی، از ایران وارد افغانستان می‌شود. آیا این موضوع بر ترجمه در افغانستان تاثیر گذاشته است؟

حسن رضایی، مترجم کتاب‌های «سقوط در هرج‌ومرج» و «دولت شبکه‌ای» به این باور است که ترجمه‌ کتاب در ایران نباید مانع از تلاش برای گسترش ترجمه در افغانستان شود

به باور آقای رضایی تفاوت‌های فرهنگی و زبانی ایجاب می‌کند که در افغانستان به ترجمه توجه جدی شود و نباید به ترجمه کتاب در ایران تکیه کرد

او به این نظر است که ترجمه به‌ عنوان یک فعالیت علمی، وظیفه هر ملت‌ است که خود باید آن‌ را انجام دهد

آقای رضایی می‌گوید با توجه به این ‌که تالیف در افغانستان گسترده نیست، نیاز به ترجمه بیشتر است. از دید او تا زمانی ‌که افغانستان نتواند با ترجمه، بخشی از دانش بشری را بومی سازد، توقع نمی‌رود که در زمینه تالیف کاری جدی‌ انجام شود

نکته دیگری که سنجر سهیل به آن اشاره می‌کند این است که با توجه به سانسور در ایران، برخی از کتاب‌ها و منابع عمده‌ای که با سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی ایران همخوانی ندارند، شانس ترجمه پیدا نمی‌کنند. از این‌ رو فضای ترجمه در افغانستان با محدودیت‌های ایران روبرو نیست. از نظر آقای سهیل ترجمه بدون سانسور در افغانستان می‌تواند در اختیار مخاطبان ایرانی نیز قرار بگیرد

اما به باور حسن رضایی ترجمه کتاب در افغانستان جدی گرفته نشده است. نه دولت به آن توجه کرده است نه مراکز خصوصی، از این‌رو ترجمه کتاب تقریبا در حد صفر است در حالی ‌است که ترجمه خوب بر افزایش مطالعه تاثیر مثبتی می‌گذارد

این مترجم می‌گوید کتاب‌هایی که ترجمه شده‌اند کم ‌و بیش مشکلاتی دارند: عدم تسلط مترجم بر زبان‌های مبدا و مقصد و نبود نگاه علمی و آکادمیک به ترجمه

نگاه حکومت افغانستان به ترجمه کتاب چگونه است؟

به نظر می‌رسد دولت افغانستان ترجمه را چندان جدی نگرفته است. این را زمانی متوجه شدم که ریاست انتشارات بیهقی وابسته به وزارت اطلاعات و فرهنگ هیچ آماری از کتاب‌های ترجمه شده در اختیار نداشت. در عین حال وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که در گذشته کم‌کاری در عرصه ترجمه زیاد بوده اما حالا در تلاش است که هماهنگی و انسجام در این بخش بوجود آید

مژگان مصطفوی، معین این وزارت گفت که قرار است به‌ زودی سیاست انتشاراتی این وزارت تکمیل شود و در آن به ترجمه نیز توجه شده است

حال سوال این است که آیا با اجرای سیاست تازه وزارت اطلاعات و فرهنگ، بازار کساد ترجمه در افغانستان رونق می‌گیرد؟

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube