Аз Кӯлоб то Парлумон. Роҳи тайкардаи дӯсти бунёдкорам Худойқул Ҳамроқулов

6-уми августи соли ҷорӣ яке аз шахсиятҳои шинохтаи даврони мо ва дӯсти ман Худойқул Ҳамроқулов аз олам даргузашт. Ин талафоти калон на танҳо барои оилаи ӯ, хешовандон ва дӯстон, балки барои ҳамаи онҳое буд, ки дар тӯли умраш бо ӯ ҳамнишину ҳамсуҳбат буданд. Ӯро дар ҷумҳурӣ ҳамчун шахсият ва арбоби давлатӣ мешинохтанд ва эҳтиром мекарданд. Ҳамроқулов бо ростқавлӣ, ҳақпарастӣ ва муносибати хубаш бо одамон маъруф буд.

Мо охири соли 1980, вақте ки ман ба вазифаи роҳбари идораи Кумитаи Бехатарии Давлатӣ (КБД) дар вилояти Кӯлоб таъин шудам, бо ҳам шинос шудем. Раиси КБД Тоҷикистон Евгений Иванович Первенсев ҳангоми муаррифии ман ба ҳайат диққати махсусро ба тақвияти интизом, беҳтар кардани фазои ахлоқӣ-руҳонӣ ва кор бо кадрҳо равона кард, зеро минтақаи мо дар сарҳад бо Афғонистон — кишвари дар ҳолати ҷанг қарордошта ҷойгир буд.

Пас аз шиносоӣ бо ҳайати шахсӣ, дарк кардам, ки дар идораи амнияти вилояти Кӯлоб кадрҳои шоиста ва касбӣ зиёданд. Ҳайат аз миллатҳои гуногун — русҳо, украинҳо, ӯзбекҳо, тоторҳо ва тоҷикон аз тамоми минтақаҳои кишвар иборат буд. Ҳангоми муаррифии ҳайат, ман бо Ҳамроқулов Худойқул Ҳамроқулович шинос шудам. Ӯ соли 1971 ба Кумитаи давлатии амният шомил шуда, аввал дар дастгоҳи марказӣ, аз ҷумла ду сол ҳамчун муҳофизи Котиби якуми КМ Ҳизби коммунисти Тоҷикистон Расулов Ҷаббор Расулович кор кардааст. Баъд ба кори оперативӣ гузашт ва аз августи соли 1974 дар мақоми роҳбарии кадрҳои идораи КБД дар вилояти Кӯлоб фаъолият дошт.

Аз ҳамон замон ман масъулиятшиносӣ ва вижагиҳои шахсии Ҳамроқуловро эҳсос карда будам. Ӯ дар он вақт 32-сола буд, ман 42-сола ва синни миёнаи кормандон 26-30 солро ташкил медод. Ҳарчанд масъулияти калоне дар самти кор бо кадрҳо дошт, Ҳамроқулов дар корҳои ҷамъиятӣ ва тарбиявии ҳайат низ фаъолона иштирок мекард. Бо сабаби зиёд будани кор, ӯ аксар вақт то дер дар идора мемонд. Боре ба ӯ пешниҳод кардам, ки якҷо ба хона равем, зеро мо ҳамсоя будем, аммо ӯ то анҷоми кори ҳаррӯзааш идораро тарк намекард.

Аз парвандаи шахсӣ дарёфтам, ки ӯ ҳангоми хизмати ҳарбӣ дар амалиётҳои ҳарбии Артиши Шӯравӣ дар Венгрия ва Чехословакия иштирок карда буд. Ин сабаби афзудани эҳтироми ман нисбат ба ӯ гашт.

Феврали соли 1981 Ҳамроқулов ба мақоми муовини раис таъин шуд ва аз ноябри соли 1984 ба мақоми муовини раиси идораи КАД дар вилояти Кӯлоб таъин гардид. Мо қариб ҳар рӯз вобаста ба кор бо ҳам мулоқот мекардем. Ӯ кори худро бо масъулият анҷом медод ва барои тамоми ҳайат намуна буд. Дар давоми корам дар Кӯлоб, ягон рӯзе набуд, ки вай вақти худро беҳуда сарф карда бошад ё ба машғулияти ҳарбӣ-ҷисмонӣ наомада бошад. Кормандон аз ӯ ибрат мегирифтанд.

Бо ташаббуси ӯ дар назди идораи мо гармхона бунёд шуд, ки дар он сабзавот парвариш мекардем. Ӯ бори аввал дар Кӯлоб парвариши дарахти лимуро ба роҳ монд. Ҳамчунин бо ташаббуси шахсии ӯ минтақаи истироҳатӣ барои кормандон ва оилаҳои онҳо дар ноҳияи Ленинград (ҳозира Муминобод) бунёд гашт. Дар рӯзҳои истироҳат ҳайати идораро барои сохтмони ин минтақаи зебо ҷалб мекард.

Бо талошҳои ӯ, мо муносибатҳои кориро бо дигар органҳои ҳифзи ҳуқуқ, аз ҷумла бо милиса ва сарҳадбонон ба роҳ мондем ва мусобиқаҳои варзишӣ баргузор менамудем. Тайёрии ҷангӣ низ ба сатҳи баланд расид. Машқҳои оперативӣ оид ба фаъолиятҳои оперативӣ-хизматӣ гузаронида мешуданд. Соли 1982 идораи мо дар тайёрии ҳарбӣ-ҷисмонӣ, ки сарварии он ба дӯши Худойқул Ҳамроқулович буд, дар ҷумҳурӣ ҷои аввалро ишғол кард, ҳарчанд идораҳои Ленинобод ва Қӯрғонтеппа аз рӯи шумораи кормандон ва басти корӣ ду баробар аз мо зиёдтар буданд. Мо инчунин дар мусобиқаҳои варзиши ҳарбӣ дар байни зергурӯҳи идораҳои КГБ СССР ҷои аввалро гирифтем ва ин мавқеъро то охири соли 1986 нигоҳ доштем.

Бо шарофати Худойқул Ҳамроқулович, мо дар интихоби кадрҳои маҳаллӣ ва ҷалби онҳо ба кор миёни органҳои амният пешравиҳои назаррас доштем. Дар давоми шаш соли кори мо, тақрибан 45 корманди ҷавон аз сокинони вилоят ба хидмат дар органҳои давлатии амният ҷалб шуданд, ки беш аз нисфи онҳо то ҳол фаъолият доранд. Индикаторҳои фаъолияти оперативӣ-хизматӣ низ беҳтар шуданд. Мақоми қисме аз кормандон баланд бардошта шуд, баъзе аз онҳо ҳатто ба дастгоҳи марказии КГБ ба кор даъват шуданд.

Бо назардошти вазъи ҳамондавра, тақрибан 30 фоизи ҳайати оперативӣ барои кумак ба Афғонистон сафарбар шуд. Ҳамаи онҳо бо мукофотҳои баланди ҳукуматии СССР ва Афғонистон қадрдонӣ гардиданд. Бисёре аз онҳо дар ҳимояи тартиботи конститутсионӣ ва таъсиси органҳои амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистони соҳибистиқлол ширкат варзиданд. Ҳамроқулов  худ ветерани амалиётҳои ҷангӣ буд ва борҳо ба минтақаҳои марзии Афғонистон сафар кардааст.

Дар дигаргуниҳое, ки дар кори идораи вилояти Кӯлоб ба амал омаданд, Ҳамроқулов  нақши калидӣ дошт. Садоқат, ростқавлӣ ва хушмуомилагии ӯ фазои кориро ба сатҳи баланд бардошт. Ӯ ҳамеша бо ҷӯшу хурӯш ба кор шуруъ мекард ва дигаронро низ аз дунболи худ мебурд. Ман ба ӯ боварии комил доштам ва ҳамеша дастгириашро эҳсос мекардам. Дар лаҳзаҳои душвор низ ӯ маро ҷасурона дастгирӣ мекард ва ман аз ӯ миннатдорам.

Соли 1987 ман ба Афғонистон фиристода шудам ва Ҳамроқулов соли 1988 ба мақоми муовини идораи Қӯрғонтеппаи КГБ Тоҷикистон таъин шуд.

Пас аз воқеаҳои февралии соли 1990, вазъ дар Тоҷикистон муташанниҷ гашт ва кишвар ба гирдоби ҷанг фурӯ рафт. Ин вазъ, бахусус дар ҷануби кишвар, мушкилоти зиёде ба бор овард. Ҳамроқулов, бо вуҷуди таҳдидҳои мухолифони радикалӣ, номзадии худро ба вакилии парламенти Тоҷикистон пешбарӣ кард ва дар муборизаи сахт пирӯз шуд. Ӯ дар ҳайати парламенти нави Тоҷикистон барои барқарории сулҳ дар кишвар мубориза мебурд.

Соли 1994, дар шароити ҷанги шаҳрвандӣ, Ҳамроқулов  ба мақоми роҳбари Комитети давлатии гумрук таъин шуд. Ӯ дар муддати кӯтоҳ фаъолияти ин сохторро, ки худаш асос гузошта буд, ба сатҳи баланд расонд. Дар он замон кор кардан дар ин самт хатарнок буд, зеро дар Душанбе гурӯҳҳои мусаллаҳи зиёд ва гурӯҳҳои ҷиноятӣ фаъолият мекарданд, ки мехостанд аз гумрук барои манфиатҳои худ истифода баранд. Ҳамроқулов  бо ҷасорат кори ин сохторро ба роҳ монд ва ҳатто бинои наву муосири гумрукро бунёд кард.

Бо вуҷуди комёбиҳои назаррас, соли 1997 ӯаз мақомаш барканор шуд ва шахси бесалоҳият роҳбар шуд, ки ин ба ҳолати рӯҳии ӯ таъсири манфӣ гузошт.

Апрели соли 1997 ӯ ба Кумитаи давлатии амният баргашт ва муовини раиси Комитет таъин шуд. Дар ин давра роҳбарии Комитетро Саидамир Зуҳуров ба уҳда дошт, ки дар солҳои ҳаштодум зери роҳбарии ман ва Ҳамроқулов дар идораи КГБ вилояти Кӯлоб кор мекард.

Ҳамроқулов системаи амниятиро хуб медонист ва мисли пештара, фаъол ва ташаббускор буд. Ӯро дар ҳайат мешинохтанд ва эҳтиром мекарданд. Дафтарҳои кории мо наздик буданд ва мо пайваста вомехӯрдем ва масъалаҳои муҳимро муҳокима мекардем. Ӯ кушодчеҳра ва хушмуомила буд, ки ин барои паси сар кардани мушкилиҳои хидмати ҳарбӣ мусоидат мекард. Баъзан, шоири маъруф Лоиқ Шералӣ низ ба ӯ меҳмон мешуд. Лоиқ аз вазъи мушкили кишвар сахт ранҷ мебурд ва дар чунин лаҳзаҳо, Ҳамроқулов маро ба суҳбати ӯ даъват мекард. Раиси Комитет Зуҳуров Саидамир низ баъзан ба ин суҳбатҳо ҳамроҳ мешуд. Лоиқ Шералӣ шеър мехонд ва саргузашт мекард. Мо ба ӯ чӣ тавре ки метавонистем, кумак мерасондем.

Соли 1999 Саидамир Зуҳуров ба мақоми муовини раиси Ҳукумати Тоҷикистон таъин шуд ва роҳбари нави Кумитаи амнияти миллӣ Абдураҳимов Хайриддин Саидович таъин гардид. Ҳамроқулов , ки дар авҷи камолоти касбӣ қарор дошт, аз мақомоти амниятӣ хориҷ карда шуд. Баъдан ӯ ба ҳайси вакили парламенти Тоҷикистон ва муовини шаҳрдори Душанбе таъин гашт.

Пас аз барканорӣ, ӯ ба боғпарварӣ машғул шуд. Ман боре ба хонаи падарии ӯ рафтам, ки дар он ҷо боғи зебое бунёд карда буд ва бо он худро хушбахт медонист.

Ҳамсари ӯ, марҳум Робия Тағоева, яке аз занони соҳибэҳтиром ва зиёии Тоҷикистон буд. Вай ҳамсари намунавӣ ва ҳамсояи хубе буд. Мо якҷо дар чорабиниҳои гуногун ва ҷашнҳо ширкат меварзидем. Ҳузури ӯ ҳамеша фазои гарм ва дӯстона эҷод мекард.

Ҳамроқулов  ҳамеша ба мо, ветерани органҳои амният ва хидмати гумрук, дасти кумак дароз мекард. Ҳар сол аз боғи худ ба мо меваҳои тару тоза мефиристод. Ӯ шахси пур аз неру буд ва нақшаҳои неке барои оянда дошт, вале мутаассифона, ба бемории вазнин гирифтор шуд. Ҳангоми табобат дар Маскав, вақте ки мо бо ҳамкасбон Абдуллаев Б. Н. ва Қурбонов Ш. К. ӯро хабар гирифтем, ӯ ҳамеша дар бораи нақшаҳои ояндааш, аз ҷумла таъсиси мулоқот бо ҳамкасбон дар Маскав суҳбат мекард. Вай бисёр орзуҳои нек дошт, аммо мутаассифона, умр ба ӯ имкон надод, ки онҳоро амалӣ кунад.

Ӯ шахсияти бузурге буд, ки барои кишвар, оила, ҳамкасбон ва дӯстонаш корҳои зиёди нек анҷом додааст. Хотираи ӯ ҳамеша дар дилҳои мо ҳамчун корманди баландихтисоси органҳои амният, мураббии кордон, дӯст ва инсони шарафманд боқӣ хоҳад монд. Тасаллои мо дар он аст, ки кори неки ӯ ва хотироти ӯ боқӣ мемонад ва то ҳастем, ӯро ба ёд хоҳем овард.

Давлат МАМАДРИЗОБЕКОВ,

генерал

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube