Нақши маърифати ҳуқуқӣ дар ташаккули ҷомеаи бошуур ва риояи қонун

Бо мақсади баррасии масъалаҳои марбут ба тарбияи ҳуқуқӣ ва нақши Конститутсия дар ҷомеаи Тоҷикистон, сармуҳаррири “Тоҷикистон” Шариф Ҳамдампур бо Раиси Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдулҳафиз Ашурзода суҳбате анҷом дод. Ин суҳбат нишон медиҳад, ки дар замони муосир чӣ гуна маърифати ҳуқуқӣ метавонад ба таҳкими волоияти қонун дар кишвар мусоидат кунад ва риояи ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандонро таъмин намояд. Тавассути ин гуфтугӯ, мо инчунин равшанӣ медиҳем, ки нақши Конститутсия ҳамчун санади олии ҳуқуқӣ дар ташаккули шуури ҳуқуқии шаҳрвандон ва рушди ҷомеа то чӣ андоза муҳим аст.

— Суҳбати мо дар арафаи таҷлили 30-солагии Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. Аз нигоҳи шумо, дар ин муддат Конститутсия кадом воқеаҳои муҳиму сарнавиштсозро паси сар кард?

— Мо дар арафаи таҷлили 30-солагии Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорем, ки ҳамчун яке аз муҳимтарин ҳуҷҷатҳои сарнавиштсоз дар таърихи давлатдории муосири кишвар шинохта шудааст. Конститутсия пас аз истиқлолият қабул гардид ва марҳалаи нави таърихӣ дар ҳаёти сиёсии Тоҷикистонро оғоз бахшид. Он дар таҳкими давлатдории миллӣ заминаи қавӣ гузошта, ҳамчунин, барои эъмори давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд ва иҷтимоӣ нақши калидӣ бозид. Қобили зикр аст, ки Конститутсия ба раванди эҳёи ваҳдату ҳамдигарфаҳмӣ дар кишвар мусоидат карда, истиқлолият Тоҷикистонро аз лиҳози ҳуқуқӣ мустаҳкам намуд. Қабули Конститутсия шароити заруриро барои хотима бахшидан ба ҷанги шаҳрвандӣ, таъмини тамомияти арзӣ ва ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон фароҳам овард.

Дар давоми 30 сол Тоҷикистон ҳамчун давлати мустақил эътироф шуд, дар харитаи ҷаҳон сабт гардид. Маҳз тавассути Конститутсия давлат тавонист барои таҳкими пояҳои ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ ва сиёсӣ, ки ба рушди минбаъдаи ҷомеа мусоидат мекунанд, шароит фароҳам оварад. Таъмини тартиботи ҳуқуқӣ ва гузаштан ба марҳилаи созандагӣ яке аз муҳимтарин дастовардҳои давраи Конститутсия мебошад.

Имрӯз Тоҷикистон бо 193 давлати дунё муносибатҳои дипломатӣ барқарор намуда, узви фаъоли созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ, аз қабили Созмони Милали Муттаҳид, Созмони ҳамкории Шанхай ва дигар созмонҳои бонуфуз мебошад, ки ин ҳамаро метавон аз дастовардҳои Конститутсияи Тоҷикистон арзёбӣ кард.

— Нақши Суди конститутсиониро дар ҳифз ва татбиқи Конститутсия чӣ гуна арзёбӣ мекунед?

— Назорати конститутсионӣ як унсури калидии давлатҳои ҳуқуқбунёд ва демократӣ ба шумор меравад, ки барои таъмини волоияти Конститутсия ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд аҳамияти бузург дорад. Суди конститутсионӣ ҳамчун мақоми мустақили ҳокимияти судӣ, ба таъмини амали бевоситаи меъёрҳои Конститутсия равона шудааст ва нақши калидӣ дар татбиқ ва ҳифзи Конститутсия мебозад.

Пас аз истиқлоли Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қабули Конститутсия, Суди конститутсионӣ таъсис ёфт, ки вазифаи асосии он назорати мутобиқати қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқӣ бо меъёрҳои Конститутсия мебошад. Ин мақом ҳуқуқ дорад қонунҳо ва санадҳои номувофиқро бо Конститутсия бекор кунад ва бо ин роҳ амнияти ҳуқуқии шаҳрвандонро таъмин намояд.

Дар шароити муосир, Суди конститутсионӣ ҳамчунин ҳифзи Конститутсияро тавассути пешгирӣ ва бартараф кардани вайронкунии меъёрҳои конститутсионӣ таъмин мекунад. Тибқи Қонуни конститутсионӣ «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон», ин мақом лоиҳаҳои тағйиру иловаҳо ба Конститутсия, лоиҳаҳои қонунҳо ва дигар масъалаҳои ба раъйпурсии умумихалқӣ пешниҳодшавандаро баррасӣ намуда, хулосаҳои худро пешниҳод мекунад.

Таъмини амали бевоситаи Конститутсия, ки яке аз самтҳои асосии фаъолияти Суди конститутсионӣ мебошад, ба волоияти Конститутсия ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд мусоидат намуда, ин ниҳодро ба як рукни муҳими давлатдории ҳуқуқбунёд табдил медиҳад.

— Дар ин давраи кӯтоҳи таърихӣ ба Конститутсия се маротиба тағйирот ва иловаҳо ворид шуданд. Онҳо Конститутсияи моро то кадом андоза ба ормонҳои миллӣ ва эъмори ҷомеаи шаҳрвандӣ, ҳуқуқбунёд ва мутамаддин ҷавобгӯй сохтанд?

— Дар тӯли 30 соли қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба он се маротиба — дар солҳои 1999, 2003 ва 2016 тағйирот ва иловаҳо ворид карда шуданд. Ин тағйирот бо мақсади мутобиқ кардани Конститутсия ба талаботи замон ва рушди ҷомеаи шаҳрвандӣ, ҳуқуқбунёд ва демократӣ анҷом дода шуданд.

Конститутсия ҳамчун ҳуҷҷати сиёсӣ ва ҳуқуқии устувор на танҳо арзишҳои асосии давлатдориро инъикос мекунад, балки ҳамчунин ба шароитҳои тағйирёбандаи иҷтимоӣ ва иқтисодӣ ҷавобгӯ буда, барои такмили сохтори давлатдорӣ ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон замина фароҳам меорад. Се маротиба ворид кардани тағйиру иловаҳо муҳимияти навсозӣ ва мутобиқсозии ин санади олии ҳуқуқиро барои ҳалли масоили муҳим ва рушди ҷомеа нишон медиҳад.

Тағйиру иловаҳои воридшуда барои такмил додани механизми ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон, таҳкими амнияти давлат ва баланд бардоштани нуфузи қонун мусоидат намуданд. Ин тағйирот ҳамчунин раванди демократикунонии ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии Тоҷикистонро инъикос намуда, ба эъмори давлати ҳуқуқбунёд ва дунявӣ кумак карданд. Тағйироту иловаҳо нишон доданд, ки халқи Тоҷикистон пуштибони сиёсати давлат буда, ормонҳои миллӣ ва арзишҳои демократӣ дар сохтори давлатдорӣ пайваста такмил меёбанд.Тавассути ин тағйирот ва иловаҳо Конститутсия ҳамчун санади зинда ва мутобиқ ба шароити замон боқӣ монда, барои рушди минбаъдаи ҷомеаи шаҳрвандӣ ва демократии Тоҷикистон заминаи мустаҳкам гузошт.

— Масъалае, ки дар тағйироти ахири Конститутсия баҳсбарангез шуд, ҳазфи калимаи «Сарқонун» буд. Нигоҳи шумо ба ин масъала чӣ гуна аст?

— Аввалан, калимаи «Конститутсия» вожаи эътирофшудаи байналмилалӣ аст, ки дар забонҳои мухталифи ҷаҳон истифода мешавад. Ин вожа асосҳои низоми сиёсӣ, ҳуқуқӣ ва иқтисодии ҳар давлатро муайян мекунад, ки барои ҳамаи давлатҳои ҳуқуқбунёд ва демократӣ мафҳуми асосист. Истифодаи вожаи «Конститутсия» боиси мутобиқсозии меъёрҳои ҳуқуқии миллии мо бо стандартҳои байналмилалӣ мегардад ва дар сатҳи ҷаҳонӣ ба осонӣ фаҳмо мебошад.

Дувум, калимаи «Сарқонун», гарчанде дар фарҳанги забонии мо шинохташуда бошад ҳам, маъноҳои калимаи «Конститутсия»-ро пурра инъикос намекунад. «Сарқонун» танҳо боло, баланд ва дорои қувваи олӣ доштани онро ифода мекунад, аммо унсурҳои дигари муҳими ҳуқуқии онро, ба мисли муқаррар намудани асосҳо ва принсипҳои давлатдорӣ, дар бар намегирад. Аз ин рӯ, бо назардошти таърифи дақиқи «Конститутсия», истифодаи калимаи байналмилалии он мақбул ва дуруст аст. Бо ин асос, ҳазфи калимаи «Сарқонун» ва дар қавсайн нигоҳ доштани калимаи “Конститутсия” ба мақсад мувофиқ буда, ба тавзеҳи равшантар ва истифодаи маъмултар мусоидат мекунад.

— Соли 2024 дар Ҷумҳурии Тоҷикистон “Соли маърифати ҳуқуқӣ” эълон шудааст. Моҳияти соли маърифати ҳуқуқӣ чист ва ба андешаи шумо чӣ зарурат барои эълони он пеш омад?

— Соли 2024 аз ҷониби Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ ҳамчун “Соли маърифати ҳуқуқӣ” эълон гардид. Маърифати ҳуқуқӣ дар моҳияти худ ба сатҳи донишу амалияи ҳуқуқии шаҳрвандон ишора мекунад ва ба эҳтиром ва риояи қонунҳо, донистани ҳуқуқу уҳдадориҳо, инчунин ба масъулияти шаҳрвандон барои риояи қонунҳои кишвар асос ёфтааст.

Зарурат барои эълони соли 2024 ҳамчун “Соли маърифати ҳуқуқӣ” аз он ҷо пайдо мешавад, ки баланд бардоштани сатҳи маърифати ҳуқуқӣ дар ҷомеа шарти муҳим барои рушди давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёд аст. Пешвои миллат борҳо таъкид намудаанд, ки барои пешрафти кишвар, эҳтироми арзишҳои ҳуқуқӣ ва фарҳангии миллат, риояи қонун ва эҳтироми ҳуқуқи инсон бояд дар замири ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон парвариш ёбад.

Таъмини волоияти қонун ва риояи ҳатмии ҳуқуқу уҳдадориҳо аз омилҳои муҳим барои пойдории сулҳу субот, оромии ҷомеа ва пешрафти давлат аст. Эълони “Соли маърифати ҳуқуқӣ” кӯшиши муҳим барои баланд бардоштани донишҳои ҳуқуқии шаҳрвандон, таъмини қонуният ва адолат дар ҷомеа мебошад.

Бо эълони “Соли маърифати ҳуқуқӣ”, фармони махсуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми декабри соли 2023 тасдиқ гардид, ки дар он нақшаи чорабиниҳо барои татбиқи маърифати ҳуқуқӣ таҳия шудааст. Инчунин бо мақсади таълими ҳуқуқӣ, Ҳукумати Тоҷикистон соли 2019 «Барномаи таълим ва тарбияи ҳуқуқии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2020-2030»-ро қабул намуд. Ин барнома сатҳи баланди маърифати ҳуқуқиро ҳамчун шарти асосӣ барои истифодаи ҳуқуқҳои шаҳрвандон ва таъмини имкониятҳои баробар тавассути волоияти қонун муайян мекунад.

Аз ин рӯ, эълони “Соли маърифати ҳуқуқӣ” ба расидан ба ҳадафҳои конститутсионӣ ва ворид шудани Тоҷикистон ба қатори давлатҳои пешрафтаи ҷаҳон мусоидат хоҳад кард.

— Аз эълон шудани “Соли маърифати ҳуқуқӣ” 8 моҳ мегузарад. Ба назари шумо, то куҷо ҳадафҳои он амалӣ шуданд?

— Дар ин давра тамоми мақомоти давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳо, ҷамоатҳои шаҳрак ва деҳот бо аҳолӣ ва хонандагони муассисаҳои таълимӣ, донишҷӯён ва дигар гурӯҳҳои ҷомеа вохӯриҳо ва суҳбатҳои гуногун доир намудаанд. Ин чорабиниҳо ба шаҳрвандон имконияти бештар барои шиносоӣ бо ҳуқуқу вазифаҳои худ ва инчунин фаҳмиши амиқтари Конститутсия ва қонунҳои кишварро фароҳам оварданд.

Тавассути ВАО маърифати ҳуқуқӣ бо роҳи тарғибу ташвиқи фаъол идома дорад, ки нақши нашрияи “Тоҷикистон” ҳам дар он калон аст. Ин иқдомҳо барои ташаккули маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон ва баланд бардоштани сатҳи дониши ҳуқуқии онҳо таъсири мусбат мегузоранд. Дар бунёди ҷомеаи пешрафта ва адолатпарвар маърифати ҳуқуқӣ нақши калидӣ мебозад, зеро он барои ташаккули фарҳанги эҳтироми қонун, арзишҳои демократӣ ва адолат мусоидат мекунад.

— Аз тарафи Суди конститутсионӣ кадом барномаҳои маърифати ҳуқуқӣ барои шаҳрвандон роҳандозӣ шуданд?

— Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи амалӣ намудани ҳадафҳои «Соли маърифати ҳуқуқӣ» дар соли 2024 як қатор барномаҳои таълимӣ ва маърифатии ҳуқуқиро барои шаҳрвандон роҳандозӣ кардааст. Аз ҷумла, дар соли 2024 намояндагони Суди конститутсионӣ як силсила вохӯриҳо ва суҳбатҳои маърифатӣ баргузор намуданд. Бар асоси нақшаи чорабиниҳо, то имрӯз 70 вохӯрӣ бо коллективҳои меҳнатӣ, сокинони шаҳрҳо ва ноҳияҳои гуногуни кишвар доир гардиданд. Мисол:

— 29 вохӯрӣ дар шаҳри Истаравшан;

— 19 вохӯрӣ дар шаҳри Душанбе бо донишҷӯён, омӯзгорон ва кормандони муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва миёна;

— 10 вохӯрӣ дар шаҳру ноҳияҳои вилояти Суғд ва Хатлон, инчунин ноҳияи Варзоб.

— Чӣ гуна Конститутсияи Тоҷикистон дар 30 соли охир ба рушди низоми ҳуқуқии кишвар ва таҳкими давлатдории ҳуқуқбунёд мусоидат кард?

— Зери назари  Конститутсия дар сӣ соли сипаришуда 17 қонуни конститутсионӣ, 21 кодекс ва зиёда аз 400 қонуни мукаммал қабул шуданд, ки заминаи мустаҳкам барои рушди қонунгузорӣ ва идораи давлатиро фароҳам оварданд. Ин иқдомҳо ба рушди низоми ҳуқуқӣ мусоидат карда, ба Тоҷикистон имкон доданд, ки ба 18 санади ҳуқуқи байналмилалии бисёрҷониба ва 51 конвенсия ҳамроҳ шавад, инчунин 964 шартнома ва созишномаи байналмилалиро ба имзо расонад. Ин раванд нишондиҳандаи иштироки фаъоли Тоҷикистон дар муносибатҳои ҳуқуқии байналмилалӣ мебошад.

Конститутсия инчунин ба инсон ва ҳуқуқу озодиҳои он мавқеи хоса додааст, ки яке аз принсипҳои асосии давлатдории ҳуқуқбунёд маҳсуб меёбад. Дар Конститутсия 34 модда, яъне сеяки он, ба ҳуқуқу озодиҳои инсон бахшида шудаанд, ки ин ба таври возеҳ нишон медиҳад, ки ҳимоя ва эҳтироми ҳуқуқу озодиҳои инсон дар маркази таваҷҷуҳи давлат қарор доранд.

Дигар унсури муҳими давлатдории ҳуқуқбунёд таҷзияи ҳокимият аст. Тибқи моддаи 9-и Конститутсия, ҳокимияти давлатӣ дар Тоҷикистон ба се шоха — қонунгузор, иҷроия ва судӣ тақсим шудааст, ки ҳар кадом ҳамчун мақомоти мустақил фаъолият менамоянд. Ин таҷзия ба устувор кардани низоми давлатдорӣ ва ҳифзи волоияти қонун мусоидат намуда, нақши муҳиме дар устувории давлатдории ҳуқуқбунёд дар кишвар бозидааст.

Ба ин тартиб, Конститутсияи Тоҷикистон дар тӯли 30 соли охир на танҳо ба рушди низоми ҳуқуқии кишвар мусоидат намуд, балки пояҳои давлати ҳуқуқбунёдро таҳким бахшид.

— Суди конститутсионӣ дар татбиқи меъёрҳои байналмилалӣ ва мутобиқсозии онҳо бо қонунгузории дохилӣ ба чӣ тарз иштирок мекунад?

— Яке аз вазифаҳои калидии Суди конститутсионӣ таъмини мувофиқати шартномаҳои байналмилалӣ, ки ҳанӯз ба қувваи қонун дароварда нашудаанд, бо Конститутсияи кишвар мебошад. Суди конститутсионӣ ҳангоми баррасии масъалаҳои мутобиқати санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ бо Конститутсия ба таври васеъ аз санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалӣ истифода мебарад. Зеро, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, ҷузъи таркибии низоми ҳуқуқии кишвар маҳсуб меёбанд. Ҳангоми қабули қарорҳо, Суди конститутсионӣ на танҳо ба қонунгузории миллӣ такя мекунад, балки аз санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ низ истифода мебарад, то мувофиқати қонунгузории дохилӣ бо стандартҳои байналмилалӣ таъмин гардад.

Илова бар ин, Суди конститутсионӣ метавонад хулосаҳои худро дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалӣ, ки Тоҷикистон мехоҳад ба онҳо ворид шавад, пешниҳод кунад. Ин раванд мутобиқсозии меъёрҳои байналмилалиро бо қонунгузории дохилӣ таъмин намуда, ба ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва тақвияти волоияти қонун дар Тоҷикистон мусоидат мекунад.

— Суди конститутсионӣ бо дигар судҳои конститутсионии ҷаҳон ва ташкилотҳои байналмилалӣ ҳамкорӣ дорад? Ва ин ҳамкориҳо чӣ таъсироти мусбате ба сиёсати ҳуқуқӣ дар Тоҷикистон гузоштаанд?

— Сол аз сол аст, ки ин ҳамкориҳо бо судҳои конститутсионии кишварҳои дигар, бахусус давлатҳои аъзои ИДМ рушд меёбанд. Дар натиҷаи ин ҳамкориҳо имконият фароҳам меояд, ки таҷрибаҳои пешрафтаи фаъолияти судҳои конститутсионӣ ва усулҳои қабул ва татбиқи санадҳои судӣ омӯхта шаванд. Мубодилаи афкор дар мавриди масъалаҳои муҳими мурофиаи назорати конститутсионӣ барои такмили фаъолияти дохилӣ ва мутобиқсозии он бо стандартҳои байналмилалӣ замина фароҳам меорад.

Илова бар ин, Суди конститутсионӣ бо ташкилотҳои бонуфузи байналмилалӣ, ки ба масъалаҳои рушди назорати конститутсионӣ ва ҳимояи ҳуқуқи инсон машғуланд, ҳамкории фаъол дорад. Аз ҷумла, ҳамкориҳои он бо Комиссияи Аврупо оид ба демократия тавассути ҳуқуқ (Комиссияи Венетсия) ва дигар созмонҳои байналмилалӣ, ба монанди Ассотсиатсияи мақомоти назорати конститутсионии Авруосиё ва Ассотсиатсияи судҳои конститутсионии Осиё ба таври назаррас рушд мекунанд.

Ҳадафи асосии ин ҳамкориҳо табодули таҷриба ва саҳмгузорӣ дар ҳалли масъалаҳои доғи назорати конститутсионӣ мебошад, ки дар навбати худ ба такмили низоми назорати конститутсионӣ ва беҳтар намудани ҳифзи ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон мусоидат менамояд. Таҳкими чунин ҳамкориҳо барои рушди минбаъдаи сиёсати ҳуқуқии Тоҷикистон заминаҳои мустаҳкам эҷод намуда, боиси татбиқи таҷрибаҳои байналмилалии пешрафта дар фаъолияти Суди конститутсионӣ мегардад.

— Чӣ гуна фаъолиятҳои маърифатии ҳуқуқӣ метавонанд ба афзоиши шуур ва дониши ҳуқуқии шаҳрвандон кумак расонанд ва кадом барномаҳои хоса дар ин самт пешбинӣ шудаанд?

 — Фаъолиятҳои маърифатии ҳуқуқӣ дар ҷомеа барои баланд бардоштани шуур ва дониши ҳуқуқии шаҳрвандон аҳамияти калидӣ доранд. Онҳо на танҳо ба шаҳрвандон кумак мерасонанд, ки ҳуқуқу вазифаҳои худро фаҳманд, балки инчунин ба ташаккул додани маданияти ҳуқуқӣ дар ҷомеа мусоидат менамоянд. Ин раванд ба риояи қонунҳо, пешгирии қонунвайронкуниҳо ва таҳкими волоияти қонун кумак мекунад. Ҳангоми татбиқи фаъолиятҳои маърифатии ҳуқуқӣ, ҳамчунин муҳим аст, ки диққати махсус ба таълим ва тарбияи насли наврас, ки ояндаи ҷомеа ҳастанд, дода шавад.

Барои амалӣ намудани ин ҳадафҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон як қатор барномаҳои хос ва санадҳои меъёрӣ қабул шудаанд. Чунин барномаҳо ва санадҳо низоми ҳуқуқии мамлакатро танзим ва рушди маърифати ҳуқуқиро дар ҷомеа таъмин менамоянд. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тарбияи ватандӯстии шаҳрвандон” (2022); Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи сиёсати ҳуқуқӣ ва таъмини тарбияи ҳуқуқии шаҳрвандон” (1997); Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Консепсии сиёсати ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2018-2028» (2018); «Барномаи таълим в тарбияи ҳуқуқии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2020-2030» аз ҷумлаи онҳо мебошанд.

Саволе, ки имрӯз аз ҳамарӯза дида барои Тоҷикистон муҳим аст: Барои ҷалби бештари ҷавонон ба мафҳумҳо ва арзишҳои Конститутсия, инчунин фаъолтар намудани онҳо дар ҷараёни давлатдорӣ ва ҳуқуқ, якчанд иқдомот метавонанд таъсиргузор бошанд:

Ман чанде аз онҳоро номбар мекунам, ки дар шароити кунунӣ муҳим ва арзишманд ҳастанд:

1. Таълими ҳуқуқ дар мактаб ва донишгоҳҳо: Таҳким бахшидани барномаҳои таълимӣ дар соҳаи ҳуқуқшиносӣ ва донистани Конститутсия аз синфҳои поёнӣ то донишгоҳҳо метавонад кумак кунад, ки ҷавонон аз ибтидо бо қонунҳо ва ҳуқуқҳои худ шинос шаванд ва арзишҳои демократӣ ва ҳуқуқии ҷомеа барояшон равшан гардад.

2. Баргузории чорабиниҳои маърифатӣ ва интерактивӣ: Чорабиниҳои гуногуни интерактивӣ, ба монанди давраҳои суҳбат, мизҳои мудаввар, конференсияҳо ва озмунҳо дар мавзуҳои ҳуқуқ ва Конститутсия метавонад як платформаи муҳими ҷалби ҷавонон гардад. Инчунин, истифодаи технологияҳои нав, шабакаҳои иҷтимоӣ ва платформаҳои онлайнӣ низ метавонад барои таблиғ ва фаҳмонидани мафҳумҳои конститутсионӣ истифода шавад.

3. Фаъол гардонидани иштироки ҷавонон дар корҳои ҷамъиятӣ: Ҷалб намудани ҷавонон ба фаъолияти созмонҳои ҷамъиятӣ, ҳамкорӣ бо ниҳодҳои давлатӣ метавонад онҳоро фаъолтар ва ҳушёртар созад. Инчунин, ташкили тренингҳо ва курсҳои махсус барои омӯзиши меъёрҳои ҳуқуқӣ метавонад ба онҳо имкони бештаре диҳад, то дар ҳаёти ҷамъиятӣ ва давлатдорӣ саҳми худро гузоранд.

4. Паҳн кардани таҷрибаи мусбати ҷавонони фаъол: Интихоб ва паҳн кардани таҷрибаи беҳтарини ҷавононе, ки дар таҳия ва амалисозии лоиҳаҳои ҷамъиятӣ ва давлатӣ саҳмгузор буданд, метавонад илҳомбахш бошад ва дигар ҷавононро ташвиқ кунад, ки дар фаъолияти давлатӣ ва риояи қонунҳо фаъолтар шаванд.

Хушбахтона, имрӯзҳо мо мебинем, ки ҷавонон ба мафҳум ва моҳияти Конститутсия таваҷҷуҳи махсус зоҳир намуда истодаанд. Дар вохӯриҳо ва баромадҳои онҳо дар ВАО, онҳо бомасъулият иштирок мекунанд ва фикрҳои худро оид ба риояи қонунҳо баён менамоянд. Ҷавонон дарк намудаанд, ки пешрафти ҷомеа бевосита аз иҷрои қатъии меъёрҳои Конститутсия ва қонунҳо вобаста аст.

— Саволи охирин: медонем, ки шумо яке аз хонандагони фаъоли нашрияи мо ҳастед. Чӣ шуморо водор месозад, ки ҳафтаномаи “Тоҷикистон”— ро мутолиа намоед?

— Ҳафтаномаи «Тоҷикистон»  на танҳо ахбори навтаринро таҳлил ва интишор мекунад, балки хонандагонро водор месозад, ки дар бораи масъалаҳои муҳим ва тақдирсози ҷомеа андеша намоянд. Ҳар як шумораи нашрия бо мақолаҳои таҳлилӣ, мусоҳибаҳо бо шахсони барҷаста ва муаллифони ботаҷриба ғанӣ мебошад, ки ин ба баланд бардоштани сатҳи маърифати шаҳрвандон дар бахшҳои гуногун, аз ҷумла сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ мусоидат мекунад. Илова бар ин, ман мутмаинам, ки «Тоҷикистон» на танҳо манбаи иттилооти боэътимод аст, балки воситаи муҳими тарғиби ғояҳои миллӣ, фарҳангӣ ва ҳуқуқӣ дар байни шаҳрвандони кишвар мебошад. Тавассути мутолиаи ин нашрия, хонанда на танҳо аз рӯйдодҳои охири кишвар ва ҷаҳон огоҳ мешавад, балки донишу фаҳмишашро дар бораи қонунгузорӣ, ҳуқуқи инсон ва масъулияти шаҳрвандӣ такмил медиҳад.

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube