Дурнамои ВАО-и кишварҳои ИДМ. Зеҳни сунъӣ хатар ё кумакрасон?

Дар шаҳри Москва сеюмин Форуми кишварҳои аъзои ИДМ таҳти унвони «Рушди ВАО дар ҷаҳони тағйирёбанда» баргузор шуд. Иштирокчиёни форум, аз ҷумла намояндагони расонаҳои 9 кишвари аъзои ИДМ мушкилот ва дурнамои рушди васоити ахбори оммаро дар ҷаҳони муосир баррасӣ карданд. Дар ин форум масоили мубрами рушди захираҳои расонаӣ дар фазои ИДМ низ ба миён гузошта шуд.

Журналист намояндаи мардум

Ҷаласаи асосиро Дмитрий Киселёв, директори генералии гурӯҳи расонаҳои байналмилалии «Россия сегодня» ифтитоҳ бахшид. Ӯ дар суханронии худ таъкид кард, ки ҳоло ҷомеа худро тавассути журналистика, тавре қаблан тавассути адабиёт ё шеър анҷом медод, дарк мекунад. Айни замон, ӯ мактаби журналисти ватаниро «мустаҳкам» номид. Аммо даъват кард, ки фаромӯш накунем, дар шароити муосир ҳам Русия ва ҳам дигар кишварҳои ИДМ бояд танҳо ба худ такя кунанд ва манфиатҳои миллии худро ҳифз намоянду раҳнамо бошанд.

«Журналист на давлатро намояндагӣ мекунад, на соҳиби ВАО-и хусусиро. Ӯ ҷомеаро намояндагӣ мекунад. Вай саволҳоеро медиҳад, ки дар ҷомеа ба миён меоянд. Вай ба саволҳое, ки ҷомеа шунидан мехоҳад, ҷавоб медиҳад. Журналистика воситаи инъикоси ҷамъиятӣ, тафаккури ҷомеа аст»,- изҳор дошт Дмитрий Киселёв.

Белла Черкесова, муовини вазири рушди рақамӣ, алоқа ва коммуникатсияи Русия, Екатерина Ларина, директори Департаменти рушди коммуникатсияҳои оммавӣ ва ҳамкории байналмилалӣ низ дар ҷаласаи ифтитоҳӣ сухан карданд. Намояндаи Вазорати фарҳанг, иттилоот, варзиш ва сиёсати ҷавонони Қирғизистон Зарина Калмуратова бошад, аз расонаҳои кишварҳои ИДМ даъват кард, то ба ҳодисаву воқеияти нав мутобиқ шаванд, ҳувият ва арзишҳои худро нигоҳ доранд. Аз Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонишини сармуҳаррири ҳафтаномаи “Тоҷикистон” Усмон Раҳимзода дар форум иштирок ва дар мавзӯи “Тамоюлҳои нав дар журналистикаи Тоҷикистон ва таъсири он ба афкори ҷамеа” суханронӣ намуд.

Ояндаи ВАО

Паёми дабири кулли ИДМ Сергей Лебедевро дар ин форум котиби матбуотии дабири кулли ИДМ Светлана Малинина расонд. Дар суханронии Светлана Малинина таъкид карда шуд, ки расонаҳои муосир қолабҳои кӯҳнаро аз байн бурда, қолабҳои навро меомӯзанд. Ӯ ба иштирокдорони форум хотиррасон кард, ки дар саммити ИДМ, ки моҳи октябр баргузор шуд, изҳороти сарони давлатҳо дар бораи рушди ҳамкорӣ дар соҳаи зеҳни сунъии таъиноти шаҳрвандӣ қабул карда шуд. Матни он дар СММ ва дигар созмонҳои байналмилалӣ паҳн шудааст. Светлана Малинина қайд кард, ки ВАО-и Иттиҳод ба таври ҷиддӣ ба ҷорӣ кардани зеҳни сунъӣ ва технологияҳои рақамӣ машғуланд. Зеҳни сунъӣ аз як тараф, ин имкониятҳои қариб беохир аст, аз тарафи дигар, ин хатарҳо ва таҳдидҳо дар соҳаи амният ва ахлоқӣ мебошанд.

“Ҷавоби мо ба ин мушкилот ояндаи журналистика ва таъсири ВАО-ро ба фазои ягонаи иттилоотии Иттиҳод, ки ману шумо дар тӯли зиёда аз 30 сол эҷод мекунем ва такмил медиҳем, муайян мекунад»,- таъкид дошт номбурда.

Дар матни баромади Дабири кулли ИДМ Сергей Лебедев омадааст, ки форум дар давраи тағйироти ҷиддии ҷаҳонӣ, ки ба тамоми соҳаҳои ҳаёт ва ВАО, аз ҷумла ба он дахл дорад, баргузор мешавад. Рушди технологӣ суръат мегирад. Расонаҳои муосир, ки як канали муҳими интиқоли иттилоот ва ташаккули афкори ҷомеа боқӣ мондаанд, хеле тағйир меёбанд, равишҳо ва ақидаҳои худро аз нав ташкил мекунанд, қолабҳои ба пешрафт монеъшавандаро аз байн мебаранд ва чизҳои навро меомӯзанд. Вай ба афзоиши таваҷҷуҳи Иттиҳод ба рушд ва татбиқи технологияи зеҳни сунъӣ, ки барои истифода дар соҳаҳои гуногун дастрас аст, ишора кард. «Аммо, воқеияти нави рақамӣ ба ҳамаи мо масъалаҳои муҳими амният, нигоҳ доштани субот ва эътимоднокии иттилоот, эҷод, интиқол ва нигоҳдории онро мегузорад. Меъёрҳои ахлоқӣ низ дар мадди аввал меистанд»,- таъкид кард ӯ.

Ҳамчунин, Светлана Малинина зикр кард, ки Иттиҳод зидди монополияи соҳаи зеҳни сунъӣ ва пешбурди ташаббусҳои марбут ба истифодаи ахлоқии зеҳни сунъӣ дар дигар майдонҳои байналмилалӣ мебошад.

Технологияи нав то таҳдид

Директори Лигаи интернети бехатар Екатерина Мизулина дар ҷаласа қайд кард, ки технологияҳои нав, ҳарчанд барои некӣ сохта шудаанд, дар шароити кунунӣ таҳдидҳои зиёде низ доранд. Зеро ба онҳо, аз ҷумла ҳамлагарон ё одамони ноустувори рӯҳӣ дастрасӣ доранд. Азбаски бисёре аз захираҳои медиавӣ барои тамоми фазои ИДМ ягона мебошанд, онҳо барои ҳамаи кишварҳои иттиҳод мушкилот эҷод мекунанд.

«Сатҳи эътимод ба иттилооте, ки тавассути шабакаҳои иҷтимоӣ пешниҳод мешавад, хеле баланд аст»,- гуфт ӯ.

Дар айни замон, Екатерина Мизулина ба идеяи манъи истифодаи шабакаҳои иҷтимоӣ аз ҷониби наврасон шубҳа кард. Ба гуфтаи вай, дар шароити кунунӣ чунин изҳорот бештар хусусияти популистӣ доранд ва амалан дар амал татбиқ намешаванд. Ғайр аз ин, раванди муосири таълимро бе гаҷетҳо тасаввур кардан ғайриимкон аст. Ниҳоят, баҳоҳо дар рӯзномаи электронӣ сабт карда мешаванд, дар он ҷо вазифаҳои хонагӣ сабт карда мешаванд ва дар айни замон аз мактаббачагон хоҳиш кардани истифодаи дастгоҳҳо аҷиб аст.

Дар сессияҳои алоҳида иштирокчиён ояндаи ВАО-и ИДМ дар шароити имрӯз, рушди технология ва зеҳни сунъӣ, тамоюлҳо ва муборизаи форматҳо, фактчекинг ва тасдиқи мундариҷа, рамзи ягонаи фарҳангии медиа ва лоиҳаҳои медиаи фаромиллиро муҳокима карданд.

Сензура зидди расонаҳои мушаххас

«Ба андешаи ман, мо бо рушди шабакаҳои нейронӣ ба роҳи торик ворид шудем»,- гуфт муҳаррири намояндагии «Российская газета» дар Бишкек Данияр Каримов. Ба гуфтаи ӯ, ҷаҳон барои эҷоди системаҳои пешрафтаи худидоракунӣ ба мусобиқа ворид шудааст ва суръати пайдоиши онҳо танҳо афзоиш хоҳад ёфт. Айни замон, он бо мубориза барои ҷараёнҳои иттилоотӣ ҳамроҳ карда мешавад. Ба назари мо, роҳбарияти платформаҳои ҷаҳонӣ кӯшиш мекунанд, ки сензураро бар зидди расонаҳои мушаххас ҷорӣ кунанд.

«Ҳама чизеро, ки мо дар чанд соли оянда мебинем, бозгашт ба принсипи тӯпҳо ва зиреҳ аст»,- қайд кард Данияр Каримов.

Дар ҷараёни баррасии масъалаҳои мубрами ВАО дар кишварҳои ИДМ, иштирокчиёни форум пешниҳодҳо низ ироа карданд. Аз ҷумла, ба ақидаи директори Лигаи интернети бехатар Екатерина Мизулина, кишварҳои ИДМ бояд бо талошҳои муштарак кори бузургтарин захираҳои ВАО ва роҳбарони афкори ҷамъиятиро танзим кунанд. Вай қайд кард, ки каналҳои иғвоангези Telegram, ки дар Беларус маълумоти бардурӯғ паҳн мекарданд, метавонанд фавран ба кишвари дигари Иттиҳод гузаранд.

Дар мизҳои мудаввари форум коршиносони соҳаҳои гуногун ва намояндагони расонаҳои кишварҳои аъзои ИДМ атрофи фаъолияти ВАО, масъалаҳои фактчекинг ва санҷиши мундариҷа, форматҳои гуногуни ВАО-и муосир, инчунин, ба кори рӯзноманигорон дар фазои умумии ИДМ диққати асососӣ доданд.

Бояд гуфт, ки ин форум ба таҳлили вазъи кунунӣ ва дурнамои фаъолияти ВАО дар Иттиҳод бахшида шуда, таваҷҷуҳи иштирокчиён ба ВАО-и муосир: аз рӯзномаҳо ва маҷаллаҳо то зеҳни сунъӣ; тамоюлҳои ВАО ва форматҳои мубориза; ВАО: идоракунии оянда ва ғайра равона гардида буд.

Усмон РАҲИМЗОДА,

Душанбе — Москва — Душанбе

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube