Дар Қазоқистон ҷанг меравад, ё филмбардорӣ мекунанд?

Ҳоло Қазоқистон бештар ба майдони тирпарронии ҷангҷӯ монанд аст — ҳама чиз дар дуд аст, дар ҳама ҷо садои тир ва доду фиғон шунида мешавад, асфалт аз хуни рехта гулгун аст, низомиён бо сипардорону силоҳбадастон ба чор тараф  давида истодаанд.

Ҳоло дар Қазоқистон вазъият ҳамин тавр аст. Мисле, ки дар саҳнаи филмофарӣ. Вале дар ин ҷо ҳақиқати воқеист. Маълум аст, ки дар майдони шаҳри Алмаато бо эътирозгарон тирпарронӣ ба амал омадааст. Шоҳидони айнӣ дар бораи захмиён хабар доданд.

Кормандони интизомӣ ҳудуди ду ҳазор нафарро боздошт карданд. Нерӯҳои ҳукуматӣ техникаи ҳарбиро ба маҳалли амалиёти ҷангӣ мебаранд. Маълум аст, ки нерӯҳои посдори сулҳи Русия ва дигар кишварҳои ИДМ, ки бо ҳавопаймо омада буданд, ба Қазоқистон кумак мекунанд.

Фурӯши билетҳо 14 рӯз манъ шуд…

Ҳарбиён аллакай нақшаи “тозакунӣ”-ро оғоз кардаанд ва беш аз ҳазор нафар аз сокинони маҳаллӣ, ки тазоҳуротро ташкил кардаанд, боздошт шудаанд. Хабаргузориҳои маҳаллӣ гузориш доданд, ки эътирозгарон тавонистаанд манораи телевизионии Коктоберо дар Алмаато ба даст оранд. Намояндагони «Аэрофлот» фурӯши билетҳои парвоз ба Қазоқистонро камаш 14 рӯз бастанд.

 Гуфта мешавад, ки дар супермаркетҳои шаҳри Нур-Султон маводи ғизоӣ намерасад. Аксари дӯконҳо, марказҳои савдо ва ҳатто баъзе бонкҳоро ғоратгарон ғорат карданд. Дар бонкҳои пойтахти Қазоқистон пули нақд тамом шуд. Дар натиҷаи ошӯбҳо дар кишвар 18 корманди амниятӣ кушта, 748 нафар маҷрӯҳ шуданд.

Мехоҳеми бо хешовандон дар тамос бошем, аммо…

Дар ин бора хабаргузории маҳаллӣ бо истинод ба Вазорати умури дохилии Қазоқистон хабар медиҳад. Дар Telegram гурӯҳе пайдо шуд, ки мехоҳанд бо хешовандони Қазоқистон тамос гиранд Ёдовар мешавем, ки дар кишвар интернет қатъ шудааст. Илова бар ин, бисёриҳо бо алоқаи мобилӣ мушкилот доранд ва ба паёмрасонҳои фаврӣ, аз қабили Telegram, Signal ва WhatsApp дастрасӣ надоранд.

 Дар Telegram гурӯҳе пайдо шуд, ки дар он одамон аз тамоми ҷаҳон аз ихтиёриёни маҳаллӣ хоҳиш мекунанд, ки бо хешовандони Қазоқистон тамос гиранд. Ин асосан дар Алмаато мушоҳида мешавад ва мушкилоти бештари дастрасӣ ба интернет ва алоқаи мобилӣ маҳз ҳамон ҷост.

Алмаато магар Афғонистони дуюм мешавад?

Дар айни замон ин гурӯҳ беш аз 1800 муштарӣ дорад. Ёдовар мешавем, ки қаблан дар интернет паёми намояндаи расмии Вазорати корҳои хориҷии Русия Мария Захарова нашр шуда буд. Сиёсатмадор аз параллелҳое, ки намояндагони ҷомеаи озодихоҳи Федератсияи Русия дар баҳсҳо дар бораи вазъи Қазоқистон ҷалб мекунанд, ба хашм омад. Як қатор расонаҳо андешаҳоеро нашр мекунанд, ки тибқи онҳо «ҷой додани нерӯҳои Русия ба Қазоқистон» метавонад барои Маскав «афғонистони дуввум» шавад. Мария Захарова навиштааст: «Шарм намедоред, фаромӯш кардед, ки Сурияро аллакай Афғонистони дуввум номидаанд.»

Дар нотаи намояндаи Қазоқистон чӣ гуфта шудааст?

 Нотаи намояндаи доимии Қазоқистон дар бораи авзоъ дар ин кишвар аз ҷониби раиси он миёни аъзои Шӯрои Амнияти СММ тақсим карда шуд. Дар ин санад гуфта мешавад, ки гирдиҳамоӣ наметавонад ҳамла ба маъмурони интизомиро сафед кунад. Дар ин бора хабаргузории РИА Новости такя ба як манбаи СММ хабар додааст.

Раиси Шӯрои Амнияти СММ ба аъзои Шӯро нотаи иттилоотии Намояндагии доимии Қазоқистон дар СММ дар бораи вазъи кунунии кишвар ва чораҳои аз ҷониби мақомот барои ба эътидол овардани вазъ андешидашударо тақсим кард, — гуфт мусоҳиби агентӣ.  Ба гуфтаи ин манбаъ, дар паёми намояндагии доимии Қазоқистон аз ҷумла гуфта мешавад, ки ҳеҷ гуна эътироз кушта шудани афсарони пулисро сафед карда наметавонад.

Эътирозҳои оммавӣ дар Қазоқистон

Эътирозҳои оммавӣ дар Қазоқистон дар рӯзҳои аввали соли нав ба далели якбора боло рафтани қимати газ оғоз шуданд. Аз рӯзи 4 январ дар Алмаато эътирозгарон бо пулис даргир шудаанд. Эътирозгарон аз мақомот талаб доранд, ки режими сиёсиро дар кишвар тағйир диҳанд. Вазъи изтирорӣ дар пасманзари ошӯбҳо дар саросари Қазоқистон ҷорӣ шуд.

Шӯрои амнияти дастаҷамъии СПАД тасмим гирифт, ки нерӯҳои посдори сулҳ ба Қазоқистон эъзом шавад. Қаблан дабири кулли СПАД Станислав Зас гуфта буд, ки дар ҳоли ҳозир дар Қазоқистон тағйири вазъ ба самти беҳтар мушоҳида шудааст. Дар баробари ин, Зас таъкид кард, ки ин барои ҳамкасбони қазоқистонӣ мушкил аст ва онҳо ба кумак ниёз доранд.

Муҳосираи эътирозгарон

Дар Актау пулис эътирозгаронро муҳосира кард «Полис қаламравро муҳосира кард, онҳо ҳатто ба намояндагони ВАО иҷозат намедиҳанд… ҳеҷ гуна задухӯрд рух надодааст, мардуми ҷамъомада … хеле оромона рафтор мекунанд. Дар ин ҷо юрта низ гузошта, ошхонаи саҳроӣ ташкил карда шудааст. Мардум ба майдони марказӣ ҷамъ шуданро идома медиҳанд ”гуфта мешавад дар изҳороти телевизион. Гуфта мешавад, ки гурӯҳе аз эътирозгарон низ роҳи байни Актау ва фурудгоҳро бастаанд.

2,5 ҳазор нафар низомии СПАД дар Қазоқистон чӣ мекунанд?

Теъдоди низомиёни СПАД дар Қазоқистон, “тибқи қарорҳои қабулшуда”, ҳудуди 2,5 ҳазор нафар хоҳад шуд. Дар ин бора ба РИА Новости дабири кулли ин созмон Станислав Зас хабар додааст. Дар маҷмуъ, афзуд ӯ, СПАД дар ихтиёри худ ҳудуди се ҳазор «ҳомиёни сулҳ» дорад.

«Мо аз вазъият мебароем”

“Вазъи ба амал омада моро водор месозад, ки ҳушёриро аз даст надода, бо андешидани чораҳои зарурӣ, мавқеи худро мустаҳкам намоем», — афзуд Зас. Вай гуфт, қарор аст, интиқоли низомиён рӯзи 7 январ анҷом шавад ва шоми 6 январ артиши Беларус пас аз сарбозони рус вориди кишвар шуд. Рӯзи 5 январ раисиҷумҳури Қазоқистон Қосим-Ҷомарт Тоқаев аз блок дархост кард, ки барои муқовимат бо “амали таҷовуз”-и “террористон” кумаки низомӣ кунад.

Ҳамин тавр, сарвари кишвар аз тазоҳуроти эътирозии 2 январ дар шаҳрҳои мухталифи Қазоқистон тавсиф кард. 5 ва 6 январ дар Алмаато онҳо характери махсусан зуроварӣ пайдо карданд: намоишҳои осоишта бо ғоратгарӣ, забт кардани биноҳои маъмурӣ ва оташзанӣ пайваста шуданд.

Бародарони пуштибон ва ё…

Ба ҳайати  СПАД ҳамчунин Русия, Қирғизистон, Тоҷикистон, Беларус ва Арманистон шомиланд. Никол Пашинян-раиси раёсати ҷумҳури Арманистон худи ҳамон рӯз гуфт, ки ин дархост пазируфта шудааст. Интиқоли низомиёни СПАД ба Қазоқистон аз 6 январ оғоз шуд. Нерӯҳои десантии Русия аввалин шуда вориди кишвар шуданд. Баъдан котиботи СПАД хабар дод, ки ин низомиён аллакай дар Қазоқистон ба «иҷрои вазифаҳо» шурӯъ кардаанд. Онҳо ҳамчун «ҳифзи иншооти муҳими давлатӣ ва низомӣ, кумак ба нерӯҳои қонунӣ ва тартиботи Ҷумҳурии Қазоқистон дар ба эътидол овардани вазъ» таъин шудаанд.

Вазорати хориҷаи Русия рӯзи панҷшанбе гуфт, Маскав «рӯйдодҳои ахири як кишвари дӯст»-ро «як кӯшиши илҳомбахши беруна барои хушунат бо истифода аз воҳидҳои мусаллаҳи омӯзишдида ва созмонёфта барои халалдор кардани амният ва якпорчагии давлат» медонад. Дар баёнияи вазорати хориҷа дар паси ин талош кадом нерӯҳо ҳастанд, мушаххас нашудааст.

«Ҷиноят алайҳи мардуми Русия ва Қазоқистон»

Дар ҳоли ҳозир фиристодани низомиёни Русия ва Белорус ба Қазоқистон тасдиқ шудааст. Ҳукумати Арманистон низ иҷозат додааст. Масъалаи фиристодани низомиёни қирғиз бояд дар порлумоне баррасӣ шавад, ки дар назди бинои он дар Бишкек алайҳи ширкат дар ин намояндагӣ тазоҳуроти эътирозӣ баргузор шуд. Вакилон кворум ҷамъ карда натавонистанд ва ҷаласа ба 7 январ мавқуф гузошта шуд.

Александр Лукашенко дар Беларус гуфт, ки кишвараш омода аст аз 100 то 300 нафар низомиёнро дар ҳайати “ротаи посдори сулҳ” бифиристад. Дар Русия эъзоми нирӯҳоро «Съезди зиёиён» маҳкум кард, ки теъдоде аз фарҳангиёни ақидаҳои мухолифро муттаҳид мекунад.

Дар изҳорот гуфта мешавад, ки ширкаткунандагон ворид шудани артиш ба хоки Қазоқистонро бо дархости Тоқаев «ҷиноят алайҳи мардуми Русия ва Қазоқистон» медонанд. Матн сиёсати Москваро империалистй номида, муаллифон ба халки Қазоқистон зудтар «аз диктатура наҷот ёфтан» орзу кардаанд.

Рӯзи панҷшанбе дар Change.org дархост алайҳи ворид кардани нерӯҳо нашр шуд. То соати сеи рӯз дар Москва ба он қариб 8,5 ҳазор нафар одамон имзо карданд. Муаллифони муроҷиатнома қайд мекунанд, ки онҳо имкон намедиҳанд, ки режими авторитарӣ дар Қазоқистон «бо ҷанги сарбозони хориҷӣ дастгирӣ шавад».

Коршиносон СПАД-ро сохторе меноманд, ки Маскав тавассути он кишварҳои ҳамсояро назорат мекунад. Қаблан СПАД дархости нерӯҳои посдори сулҳро иҷро намекард. Қисмати қобили мулоҳизаи ҷомеаи Қазоқистон ба хабарҳо дар бораи нияти истифодаи нирӯҳои хориҷӣ барои ба эътидол овардани вазъ дар кишвар хеле манфӣ вокуниш нишон доданд.

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube