وخشنکام- جشن‌ فراموش شده ایرانی ها

  جشن «وخشنکام» يکي ديگر از جشن‌هاي فراموش شده ايراني است که در ۱۰ اسفند در گراميداشت رود جيحون برگزار مي‌شد
جشن «وخشنکام» در گراميداشت رود «آمودريا» يا «جيحون» بزرگ‌ترين رود سرزمين‌هاي ايراني برگزار مي‌شود. اين نام از بزرگ‌ترين شاخه آمودريا بنام رود «وخش» بر گرفته شده است. ابوريحان بيروني «وخشنکام» را «فرشته جيحون» مي‌داند و مي‌بايست با «آناهيته» يا «آناهيتا» اينهماني داشته باشد

 — رود وخش — وخش يا سرخ‌آب رودي است در آسياي ميانه که در تاجيکستان و قرقيزستان روان است و ريزشگاه آن رود آمودريا است. از ديد زبان‌شناسي نام «وخش» در زبان‌هاي اروپايي نام «اکسوس» را براي آمودريا پديد آورده است که در زبان لاتين است.
رود وخش با حوزه آبريز ۳۲ هزار و ۱۵۰ کيلومتر مربع يکي از بزرگ‌ترين رودهاي تاجيکستان است. طول اين رودخانه در تاجيکستان ۵۲۴ کيلومتر است و سرشاخه‌هاي آن در قرقيزستان واقع است و متوسط آورد آن حدود ۶۳۱ مترمکعب در ثانيه است. تاجيکستان بر روي اين رود سد و نيروگاه سنگ توده ۲ را ساخته است
رود وخش يکي از مهم‌ترين رودهاي تاجيکستان است و براي آبياري زمين‌هاي پنبه و ديگر زمين‌هاي کشاورزي از آن استفاده گسترده‌اي مي‌شود. اين رود براي توليد نيروي برق‌آبي تاجيکستان نيز مهم است و وخش به همراه رودخانه پنج بيش از ۷۵ درصد ذخيره نيروي برق‌آبي اين جمهوري را در خود جاي داده‌اند
از دره رود وخش شاهراه دوشنبه-چَنَک مي‌گذرد. شهرهاي نارک، سربند و قرغان‌تپه در کناره رود وخش جاي دارند. در ريزشگاه رود وخش به رود پنج شکارگاه «بيشه پلنگان» قرار دارد
رود وخش يکي از بزرگ‌ترين شاخابه‌هاي آمودريا است و از بخش شرقي رشته‌کوه آلاي در مسافت ۵۲۴ کيلومتري جاري مي‌شود. حوزه آبريز روي وخش ۳۹۱۰۰ کيلومتر مربع مي‌باشد. شاخه‌هاي بزرگ‌تر آن از کوه‌هاي پشت آلاي آغاز شده، در سرچشمه خود به نام قرسو ناميده مي‌شود. در مناطق پايين‌دست‌تر آن را قزل‌سو مي‌نامند
آمودرياقزل‌سو از طرف چپ شاخه‌هاي متعددي دارد و پس از عبور از وادي آلاي در حدود تاجيکستان با شاخاب ديگري به نام مُغ‌سو همراه مي‌شود. مغ‌سو از حدود شمال شرقي پامير سرچشمه گرفته و در سرچشمه خود بلندکيک ناميده مي‌شود. در مسير رود، مغ‌سو با قزل‌سو يکي شده سرخاب را تشکيل مي‌دهند. سرخاب‌دريا در قسمت شرقي با خِنگاب يکجا شده و نام وخش را به خود مي‌گيرد
دوره سيرابي وخش ماه‌هاي ژوئن-جولاي است. آب آن هميشه کم و زياد مي‌شود. در فصل سيرابي در يک ثانيه ۸۳۶ متر مکعب آب در آن جاري مي‌شود، که اين ميزان با ۲۰/۴ درصد از آورد سالانه برابر است. دوره کم‌آبي آن ماه‌هاي دسامبر، ژانويه، فوريه و مارس است

Pressa.tj Бохабар аз гапи ҷаҳон бош!
Моро пайгири намоед Telegram, Facebook, Instagram, YouTube